"მთავარი ეს პასუხისმგებლობა გვაკისრია მშობლებს, რომ ვაპოვნინოთ ბავშვებს თავიანთი გზა ცხოვრებაში, მათემატიკაში 5-იანი ეყოლება თუ ორიანი, მეორეხარისხოვანია..." - ინტერვიუ ნინო ამონაშვილთან - მშობლები

ნინო ამონაშვილი პროფესიით სოციოლოგია, გარდა ამისა, საზოგადოებისთვის ცნობილია, როგორც „ამონაშვილის აკადემიის“ დამფუძნებელი. ჩვენ მას სწორედ ამ ამპლუაში ვესაუბრეთ, ასევე, რა თქმა უნდა, როგორც ამონაშვილების დიდი ოჯახის წარმომადგენელს - ის შალვა ამონაშვილის შვილიშვილი და პაატა ამონაშვილის ერთადერთი ქალიშვილია. ასევე ვესაუბრეთ, როგორც დედას, რადგან თინეიჯერული ასაკის ქალიშვილი ჰყავს და დავინტერესდით, როგორ უმკლავდება ამ ასაკისთვის თანმდევ პრობლემებს.

- პროფესიით სოციოლოგი გახლავართ, დოქტორანტურაზე ვსწავლობ სოციოლოგიის მიმართულებით. ჩემი სადოქტორო თემა ბავშვების აღზრდასა და მათ აღზრდაში მამების როლს ეხება. რამდენიმე უნივერსიტეტში ვკითხულობ ლექციებს, თუმცა, ჩემი ძირითადი საქმიანობა ჩვენ მიერ დაფუძნებულ ,,ამონაშვლის აკადემიაში“ მუშაობაა. აკადემიაში ბევრ საინტერესო აქტივობას ვახორციელებთ, გვაქვს როგორც ერთჯერადი სემინარები და შეხვედრები ჰუმანური პედაგოგიკის ფარგლებში, პედაგოგებთან და მშობლებთან, ასევე გრძელვადიანი კურსები - მოზარდებისთვის, მშობლებისთვის, ასევე - სპეციალურად ქალებისთვის და ა.შ...

- 2 წლის წინ გამოჩნდით ფართო ასპარეზზე და ბატონი შალვას ლექციებს უკვე ძალიან ბევრი ადამიანი ესწრება, მის ფრაზებს იმეორებენ... თქვენი გადმოსახედიდან, როგორია მშობლების და პედაგოგების აქტივობა და დაინტერესება?

- სანამ ამ საქმიანობას დავიწყებდით, ქართული ბაზარი შევისწავლეთ. გამოვიკვლიეთ, აინტერესებდათ თუ არა მშობლებს ასეთი სახის კურსები. თავიდან ძირითადად აქცენტი სწორედ მათზე გვქონდა. თუმცა მერე დავინახეთ, რომ ბავშვებისთვისაც საინტერესო რაღაცების შეთავაზება შეგვეძლო. გამოკითხვაში, რომელიც ორი წლის წინ გავაკეთეთ, ერთ-ერთი შეკითხვა ასეთი იყო, ,,გაგიგიათ თუ არა შალვა ან პაატა ამონაშვილის შესახებ?“ დაახლოებით, 25-მა პროცენტმა თქვა, რომ გაუგიათ, უმრავლესობამ მათ შესახებ არაფერი იცოდა. ეს კვლევა ერთი წლის შემდეგ გავიმეორეთ - 25 პროცენტი 87 პროცენტზე იყო ასული. ცნობადობა ძალიან მოკლე პერიოდში გაიზარდა.

ხალხის რაოდენობაც იზრდება. მაგალითად, პაატასთან პირველ სემინარზე 40-კაციანი დარბაზი რომ იყო სავსე, ბოლოს, შალვასთან შეხვედრაზე 150 ადამიანი მოვიდა. სხვათა შორის, ბევრი მეუბნებოდა, რომ საქართველოში არავინ დაინტერესდებოდა, რომ მშობლებს ჰგონიათ, ისედაც ყველაფერი იციან... მაგრამ აღმოჩნდა, რომ ძალიან ბევრი მშობელია დაინტერესებული.

- ამონაშვილების მთავარი გზავნილი ჰუმანური პედაგოგიკაა. მაინტერესებს, თქვენ თავად როგორ იზრდებოდით ასეთი პედაგოგიკით, რეალურ ცხოვრებაში და თუ გრძნობდით განსხვავებას სხვა ბავშებთან შედარებით?

- ხშირად მისვამენ ამ შეკითხვას და პასუხის გაცემა მიჭირს. ვსწავლობდი პირველ ექსპერიმენტულ სკოლაში, რომელიც თავის დროზე შალვამ დააფუძნა და სწორედ ჰუმანური პედაგოგიკის პრინციპებს ეყრდნობოდა. მე რომ სწავლა დავიწყე, შალვა მალევე გადავიდა მოსკოვში საცხოვრებლად, მაგრამ სისტემა შემორჩენილი იყო. ის კლასი, სამეგობრო წრე, რომელიც მყავდა, სხვანაირი ბავშვებისგან შედგებოდა, ჩვენ ყველანი ამ პრინციპებზე ვიზრდებოდით. ძალიან გვიან მივხვდი, რომ ეს სრულიად სხვა გარემო იყო. უნივერსიტეტში რომ ჩავაბარე და ჩემი ახალშეძენილი ნაცნობები სხვადასხვა ისტორიას ყვებოდნენ, მაშინ მივხვდი, რომ ყველა ბედნიერად არ ყოფილა და ყველას ბედნიერი ბავშვობა არ ჰქონია. მიუხედავად იმისა, რომ ბნელ 90-იანებში გავიზარდე, დედაჩემის მხრიდან „ბასტი-ბუბუს“ გარემო მქონდა (ნინოს დედა თამარ სხვიტარიძე „ბასტი ბუბუს“ ერთ-ერთი დამაარსებელია - რედ.), მეორე მხრიდან კი ჰუმანური პედაგოგიკა იყო, რომელსაც ბავშვობაში, რა თქმა უნდა, ვერ აღვიქვამდი, როგორც რაღაც განსხვავებულს, ჩვენთვის ეს ჩვეულებრივი ამბავი იყო. მამაჩემიც ასე გაიზარდა და მეც ამ პრინციპით გამზარდეს... აღზრდის ძირითადი შედეგი მაშინ გამოვლინდება, როცა ადამიანი გაიზრდება და რეალიზდება. თუ გადავხედავთ ჩემს ოჯახს, ძალიან გაგვიმართლა იმიტომ, რომ ყველას ჩვენი ადგილი გვაქვს ნაპოვნი ცხოვრებაში.

პატარა ნინო პაპასა და მშობლებთან ერთად

- თავისთავად, არჩევანის თავისუფლებაც გქონდათ, ბევრი თანატოლისგან განსხვავებით, თუნდაც პროფესიის არჩევისას...

- უნივერსიტეტში რომ ვაბარებდით, ჩემი კლასიდან არავის ჰქონია შემთხვევა, რომ ვინმესთვის დაეძალებინოთ პროფესიის არჩევა. ყველამ თავისუფლად ავარჩიეთ და ეს ძალიან ნორმალური ამბავი იყო ჩემთვის მაშინ. თუმცა, ახლა ვხვდები, რომ ძალიან ბევრი ოჯახია, სადაც ეს პრობლემაც დგას და ახალგაზრდები ხშირად მშობლების ზეწოლით ირჩევდნენ და ირჩევენ პროფესიებს.

- ახლა თავად ხართ დედა და გყავთ თინეიჯერი შვილი. რასაკვირველია, თავადაც ამ პრინციპებით ზრდით შვილს. რამდენად იოლია ეს თქვენთვის, როგორც დედისთვის, რა პრობლემები გაქვთ და როგორ ცდილობთ გამკლავებას?

- მე რა პრობლემასაც ვეჯახები პირველ რიგში, როგორც დედა, პირველი განათლების პრობლემაა. ეს შეიძლება იმითაც იყოს განპირობებული, რომ ჩემი შვილი ძალიან ხშირად დაგვყავს სემინარებზე, ესწრება შეხვედრებს, უყალიბდება წარმოდგენა, როგორი უნდა იყოს პედაგოგი, სწავლებაში მიდგომები და შემდეგ ეს რომ საკლასო ოთახში არ ხვდება, პროტესტის განცდა უჩნდება. მიუხედავად იმისა, რომ კარგ სკოლაში სწავლობს და კარგი გარემო აქვს, მაინც ხშირად გამოხატავს პროტესტს მასწავლებლების მიმართ. თუ პედაგოგი არ მოსწონს, მის საგანს საერთოდ არ ისწავლის. ყოფილა შემთხვევები, რომ მასწავლებელი შეცვლიათ და მანამდე თუ საერთოდ არ სწავლობდა, მერე უცებ მისი საყვარელი საგანი გამხდარა...

- როგორც დედა, ასეთი კონფლიქტის დროს ერევით ხოლმე საქმეში?

- თავად მეუბნება, რომ სკოლის საქმეში არ ჩავერიო, თუ რადიკალურ დონემდე არ მივიდა პრობლემა ან მე არ ჩავთვალე საჭიროდ. ვცდილობ, რომ პირდაპირ სკოლასთან ნაკლებად მივიდე, უშუალოდ სკოლის გარემოს მიმართ პრობლემა არც გვაქვს ხოლმე. ამა თუ იმ პედაგოგის მენტალიტეტია ძირითადად ის, რაც პროტესტს იწვევს. ჩემს შვილს არ ვამეცადინებ, მით უმეტეს მე-8 კლასშია და ბევრ ისეთ საგანს სწავლობს, რომც მინდოდეს, ვერ ვამეცადინებ... როცა მასწავლებელზეა გაბრაზებული, ყოველთვის ვცდილობ, ავუხსნა, რომ ისიც ადამიანია. მესმის, რომ პედაგოგია, პასუხისმგებლობები აკისრია, მაგრამ ასევე ადამიანია, რომელსაც შეიძლება სახლში ვიღაცამ ნერვები მოუშალა, ქუჩაში რაღაც მოხდა, ჯანმრთელობის პრობლემა აქვს, რომელიც ჩვენ არ ვიცით. ამიტომ, განსაკუთრებით მკაცრად არ განვსაჯოთ. იმიტომ კი არ უნდა თქვას მათემატიკის დავალების შესრულებაზე უარი, რომ მასწავლებელ არ მოსწონს. უნდა მიხვდეს, რომ თავად სჭირდება კონკრეტული საგნის სწავლა. განსაკუთრებით სკოლის შუა პერიოდია პრობლემა. იმიტომ, რომ დაწყებით კლასებში, ბავშვებს ბუნებრივი მოტივაცია აქვთ. დამამთავრებელ კლასებში უკვე გააზრებული მოტივაცია უჩნდებათ, რომ უნივერსიტეტში ჩააბარონ. მეხუთედან მეათე კლასამდე ის შუალედია, როცა ის მიზანიც არ აქვთ, რომ უმაღლეს სასწავლებელში ისწავლონ, დაწყებითი საფეხურის ხალისიც გამქრალია და შუაში არიან სადღაც... ერთხელ სკოლიდან გაბრაზებული მოვიდა და თქვა, რომ მეორე დღეს აღარ წავიდოდა. მთელი ოჯახი წრეზე დავსხედით და ვალაპარაკეთ. საათ-ნახევარი ყვებოდა თავისი პრობლემის შესახებ. მოვუსმინეთ და ვეკითხებოდით, თუ, როგორ წარმოედგინა საკუთარი თავი, სკოლაში თუ არ ივლიდა. საათ-ნახევრის შემდეგ თავად მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ სკოლაში სიარული საჭირო იყო. მითხრა, მე თვითონ თუ არ მომინდება სკოლაში სიარული, დამაძალე ხოლმე, რომ წავიდეო...

ხანდახან ბავშვის უბრალოდ მოსმენაა ძალიან მნიშვნელოვანი და ეს პრობლემის გადაჭრის გზაც არის ხოლმე. ერთადერთი, რასაც ვცდილობ და ყველაზე ძალიან მინდა, არის ის, რომ მაქსიმალურად მეგობრული ურთიერთობა მქონდეს ჩემს შვილთან. არ მიღირს არც მათემატიკის სწავლა და არც არაფერი დედამიწის ზურგზე. ჩემთვის მთავარია, იყოს გახსნილი, არ ეშინოდეს ჩემთვის რაღაცების მოყოლის. თუ რაღაც შეეშლება, არ შეეშინდეს, რომ ვეჩხუბები, არამედ პირველი ვიყო მე, ვისთანაც თავისი პრობლემითა და გასაჭირით მოვა. ამიტომ, სხვა დანარჩენი მეორეხარისხოვანია. თან ახლა გარდატეხის ასაკში გადადის და ის ძაფი, რომელიც ამ პერიოდში თხელდება ხოლმე, მინდა, რომ შევინარჩუნო.

ნინო მშობლებისა და ქმარ-შვილის გარემოცვაში

- მამა რამდენადაა ჩართული აღზრდის პროცესში?

- ჩემს ქმარს ძალიან უყვარს ბავშვები. თამუსის შემთხვევაშიც ჩართულია და დაბადებიდან ძალიან მეგობრული ურთიერთობა აქვთ.

- თავად როგორი ურთიერთობა გქონდათ მამასთან - ბატონ პაატასთან?

- მამასთან მეც ძალიან თბილი ურთიერთობა მქონდა. ერთადერთი შვილი ვარ, როგორც თამუსი. ფეხბურთის მატჩებზე დავდიოდით ერთად, მანქანის ტარება მამამაჩემმა მასწავლა... ახლა თამუსისთანაც საოცარი ურთიერთობა აქვს. პაატა გიჟდება შვილიშვილზე და ისიც გიჟდება მასზე. თუმცა, პაატა იმდენად იშვიათადაა საქართველოში, რომ მთელ ოჯახს დანაკლისი გვაქვს... ძალიან პატარა იყო თამუსი, პაატამ ჭადრაკის დაფა მოუტანა. რა თქმა უნდა, ეკოლოგიურად სუფთა შეარჩია საგანგებოდ ბავშვისთვის, რომ თავისუფლად შეხებოდა. თავიდან, პირში იდებდა და ასე ეჩვეოდა ფიგურებს, 2 წლის იყო, როცა უკვე გამართულად თამაშობდნენ ჭადრაკს ერთად. დასხდებოდნენ და საათობით კითხულობდნენ წიგნებს. პაატა დიდი ბავშვია. ერთად იდეალურად გრძნობენ თავს.

პატარა თამუსია შალვა და პაატა ამონაშვილებთან ერთად ჭადრაკს თამაშობს

ახლა ისეთი ასაკი აქვს თამუსის, ცოტა უცნაური რაღაცები აინტერესებს. მაგალითად, კორეული პოპითაა გატაცებული. ოჯახში ცოტა გვიჭირს, რომ გავიგოთ და ჩვენც დავინტერესდეთ, ჩემთვის უცნაური მოსასმენია. თუმცა მამაჩემი პირველი იყო, რომელმაც თამუსის საყვარელი ბენდის სიმღერები თავის ტელეფონში გადმოწერა და ერთად უსმენდნენ... ეს ურთიერთობები და ერთმანეთის აზრების მოსმენა, გაზიარება ჩვენთვის ბუნებრივი მდგომარეობაა. ხშირად ადამიანები მოდიან სემინარებზე და ისმენენ, მაგრამ თუ სახლში მივედი და ისევ გაბრაზებული ვარ ყველაზე და ყველაფერზე, არაფერი გამოვა. ეს შინაგანი მდგომარეობის ცვლილება უნდა იყოს და არა ზედაპირულად, რამდენიმესაათიანი გარდასახვა.

- ზოგადად განათლების სფეროში ყველაზე მეტად რა პრობლემას ხედავთ?

- მგონია, რომ განათლების სისტემა მსოფლიოს მაშტაბითაა ჩიხში შესული და ეს არ არის მხოლოდ საქართველოს პრობლემა. ფინეთშიც კი, რომელიც ამ მიმართულებით ყველაზე წინაა წასული, იქაც კია პრობლემები. პრობლემები არის ზუსტად ის, რომ სკოლის ძრითადი მიზანი დარჩა, რომ ცოდნა მისცეს ბავშვს და აბსოლუტურად ჩამოშორებული აქვს ბავშვის აღზრდის ფუნქცია. არადა ბავშვის აღზრდის გარეშე უბრალოდ ცოდნის მიცემა საშიშიც კია. ქიმია და ფიზიკა შეიძლება გამოვიყენო იმაში, რომ ბომბი გავაკეთო, ტერორისტი გავხდე და ავაფეთქო ან ქვეყნის სასიკეთოდ გამოვიყენო ეს ინფორმაცია. მეორე საკითხი, რომელიც პრობლემად მესახება, არის ის, რომ განათლების სისტემა, რომელიც დღეს გვაქვს, უკვე რამდენიმე ასწლეულია არსებობს და რეალურად სკოლის ფორმატი არ შეცვლილა. არის საგაკვეთილო პროცესი, ბავშები მერხებთან სხედან, მასწავლებელი დავალებას აძლევს, ესენიც ასრულებენ და ასე გრძელდება... ბოლო 50 წლის განმავლობაში იმაზე დიდი და მეტი რამ შეიცვალა სამყაროში, ვიდრე 20 საუკუნის განმავლობაში. განათლების სისტემა კი დარჩა ისეთი, როგორიცაა. რანაირად შეიძლება განათლების სისტემა, რომელიც 300 წლის წინ არსებობდა, ერგებოდეს დღევანდელ ბავშვებს? ეს პრაქტიკულად შეუძლებელია, მითუმეტეს ისეთ სამყაროში, სადაც ბავშვებს ვასწავლით რაღაცას, რაც რეალურად არც ვიცით, 30 წლის შემდეგ იქნება თუ არა გამოსადეგი მათთვის. რეალურად ბავშვებს ინფორმაცია კი არ უნდა მივცეთ, არამედ ადაპტაციის უნარი უნდა გამოვუმუშავოთ, რომ 30 წლის ან 50 წლის შემდეგ სამყარო სხვანაირი რომ იქნება, ის სამუშაო ადგილები, რომლისთვისაც ბავშვებს ვამზადებთ, სახეშეცვლილი ფორმით მოირგონ. ძალიან რთულია დღევანდელი ბავშვისთვის დაჯდეს და 45 წუთის განმავლობაში უსმინოს პედაგოგს. ჩემი შვილი 5 წლის წავიდა სკოლაში, იმიტომ კი არა, რომ ჩემი შვილი განსაკუთრებულია, უმატებდა, აკლებდა, წერ-კითხვა იცოდა, ასეა უმეტესობა. ამიტომ, სტანდარტული გაკვეთილები აღარ არის საინტერესო მათთვის. ცვლილება ძალიან საფუძველშია განსახორციელებელი, აღზრდა დავიბრუნოთ სკოლაში. ასევე, უფრო მეტი თავისუფლება მივცეთ ბავშვებს. ციხეს უფრო ჰგავს ჩემთვის სკოლა დღესდღეობით, ვიდრე აღმზრდელობით დაწესებულებას იმიტომ, რომ შიგნით სულ წესები მოქმედებს.

თავისუფლება უნდათ, ოღონდ რასაკვირველია, ეს თავისუფლებაც ამ სიტყვის სწორი გაგებით. რეალურად თავისუფალი დედამიწის ზურგზე არავინაა. თავისუფლება შინაგანი მდგომარეობაა. დასვით ორი ბავშვი და უთხარით, რაც გინდათ, ის გააკეთეთ. 5 წუთში მოგადგებიან და გეტყვიან, რა ვითამაშო? ბავშვები თამაშს რომ თამაშობენ, აუცილებლად აქვთ წინასწარ გაწერილი წესები. მერე ერთმანეთს აკონტროლებენ. ერთად უნდა შევთანხმდეთ წესებზე. დღესდღეობით საქართველოში მიმდინარე პროცესებიდანაც ვხედავთ ხოლმე, ახალგაზრდები გამოდიან და ყვირიან, რომ თავისუფლება სურთ, თუმცა არ ვიცით, რეალურად რა არის თავისუფლება. ის პირველ რიგში უდიდესი პასუხისმგებლობაა, რომ ჩემი თავისუფლება სხვების სასიკეთოდ გამოვიყენო. მე თუ არჩევანის თავისუფლება მაქვს, ისეთი არჩევანი არ უნდა გავაკეთო, რომ სხვას ვავნო. ბავშვებმაც უნდა გააცნობიერონ, რომ თავისუფლება პირველ რიგში დიდი პასუხისმგებლობაა.

თუმცა ჩემი აზრით, ამ ყველაფრის დალაგებას და განათლების სისტემის გარდაქმნას, ძალიან დიდი ხანი დასჭირდება. ეს მსოფლიოს პრობლემაა. ბევრ ქვეყანაში მშობლები საკუთარ თავზე იღებენ ამ პრობლემის მოგვარებას, პატარა სკოლებსაც კი აკეთებენ. სამი-ოთხი ოჯახი შეიკრიბება და ინდივიდუალურად აიყვანენ პედაგოგებს, რომ თავად იზრუნონ შვილების განათლებაზე... ეს ძალიან დიდი და რთული საკითხია...

- ისევ მშობლებს რომ დავუბრუნდეთ, ხშირად არის ასეთი შემთხვევები, რომ მაგალითად, დედაა დაინტერესებული ბავშვის აღზრდის გარკვეული მეთოდებით, ამ შემთხვევაში - ჰუმანური პედაგოგიკით. უნდა, რომ ეს ყველაფერი ოჯახში გადაიტანოს, მაგრამ იმ მენტალიტეტის გამო, რომელიც მის ოჯახშია, ქმარი სხვანაირად ფიქრობს და არ ეთანხმება, დედამთილს და მამამთილსაც სხვაგვარი შეხედულებები აქვთ აღზრდაზე, ვერ ახერხებს სრულად ამის განხორციელებას თავის შვილებთან. რამდენად ხშირია ასეთი მაგალითები და როგორ უნდა მოიქცნენ ამ დროს ოჯახის წევრები?

- სხვათა შორის, ჩვენთან ვერ ვიტყვი, რომ უფრო ქალები ინტერესდებიან ამ პრინციპებით. მაგალითად როდესაც კახეთში ოჯახური შეხვედრები გვაქვს, ქალები და კაცები თითქმის ერთნაირი თანაფარდობით არიან და მამები არანაკლებად ინტერესდებიან ამ საკითხით. თუმცა რასაკვირველია, ძალიან ბევრი ქალი მოგვმართავს იმ პრობლემით, რაც თქვენ დაასახელეთ.

სხვა ადამიანს აზროვნებას ვერ შევუცვლით. ჩვენს სემინარებზე ისეც მომხდარა, რომ შეგვიმჩნევია, ცოლებს ქმრები ძალით მოუყვანიათ დასასწრებად. მსგავსი განწყობა აქვთ და მერე გაბრაზებულები მიდიან, რა სისულელეები ილაპარაკა ამ კაცმაო... ყველა ადამიანს თავისი ინდივიდუალური დამოკიდებულება აქვს. მით უმეტეს, არ ვიცით, ის საიდან მოდის, როგორი აღზრდიდან, რადგან ხშირ შემთხვევაში, როგორც გავიზარდეთ, ისე ვზრდით ხოლმე ჩვენს შვილებს. ძალიან ძნელია, რომ სხვა დამოკიდებულებებზე გადაეწყო. პირველ რიგში, მიმღებლობა უნდა გვქონდეს. დედამთილი თუ ისე ზრდის ბავშვს და ისეთი დამოკიდებულება აქვს, როგორიც აქვს, უნდა ჰქონდეს ისეთი. ჩვენ ვერ შევცვლით. რა თქმა უნდა, რადიკალურ ფორმებზე არ მაქვს საუბარი. თუ ბავშვს სცემენ, ყველა შემთხვევაში უნდა ჩავერიოთ და დავიცვათ. მაგრამ როდესაც აღზრდის მეთოდებში გვაქვს განსხვავებული მიდგომები, ვეცადოთ, ჩვენ გავაკეთოთ მაქსიმალური, რაც შეგვიძლია. თუ მამა უფრო მკაცრია, დედამ უნდა იმუშაოს და ელაპარაკოს ბავშვს, მის წარმოდგენაში მაქსიმალურად დადებით პერსონაჟად წარმოვაჩინოთ მამა იქნება, ბებია თუ სხვა, ვისაც სხვანაირი ხედვა აქვს ბავშვის აღზრდაში, რომ მერე მათ შორის კონფლიქტი არ მოხდეს. საბოლოოდ, მაინც შედეგს გამოიღებს ეს ყველაფერი და ჩვენ თვითონ, როგორც ვთვლით საჭიროდ, ისე აღვზარდოთ. ჩვენ ჩვენი საკეთებელი ვაკეთოთ პირველ რიგში, რადგან უკვე ზრდასრულ ადამიანებს ნამდვილად ვერ შევცვლით და არც უნდა ვეცადოთ.

- ყველაზე ხშირად რა პრობლემებით მოდიან მშობლები თქვენთან?

- პრობლემები, როგორც წესი, ასაკების მიხედვით განსხვავდება.

1. ბავშვი პატარაობაში მშობელს თუ ყველაფერს უჯერებს, მაშინ მშობელიც ბედნიერია და არ მოგვმართავენ. ცელქობა კი ძალიან დიდ პრობლემად წარმოუდგენიათ, რაც რეალურად პრობლემა კი არაა, მშობლისთვის დამატებითი სირთულეა იმ კუთხით, რომ მეტი აქტიურობა და ჩართულობა გვჭირდება. რატომღაც გვინდა, რომ ბავშვი მთელი დღე წყნარად იჯდეს. არადა, პირიქითაა, რაც უფრო ცელქია ბავშვი, მით უფრო კარგია ეს მისი განვითარებისთვის, უბრალოდ, ჩვენ, მშობლებმა უნდა გამოვიჩინოთ მეტი ძალისხმევა, რომ ავყვეთ მის ტემპს და ხელი შევუწყოთ განვითარებაში.

2. შემდეგ მოდის გაჯეტების პრობლემა. მის ასე აქტიურად გამოყენებას ბევრი გამომწვევი მიზეზი აქვს. მაგალითად ის, რომ მშობლებს არ სცალიათ. თავადაც ხელში სულ მობილურები უჭირავთ და ამას ბავშვები ხედავენ. რასაკვირველია, თავადაც იმეორებენ ამას. გარდა ამისა, სკოლაში ყველას აქვს და ბავშვი ამბობს, რომ მასაც უნდა. ამ დროს აუცილებელია, შუალედი დავიჭიროთ, თორემ სულ აკრძალვა ნამდვილად არ შეიძლება. არის შემთხვევები, როცა პატარაობაში საერთოდ აკრძალული აქვთ გაჯეტები, ტელევიზორი და მერე მოზარდობის პერიოდში მართლა ვეღარ აგლეჯენ ხელიდან. უნდა მივაწოდოთ, მაგრამ ზომიერად და სწორი მიზნებისთვის.

მშობლები თავად ვაჩვევთ ბავშვებს მათ გამოყენებას. 1 წლის ბავშვი თავად არ მოითხოვს ტელევიზორის ჩართვას, ჩვენ თუ არ ჩავურთეთ. ხშირად ტელეფონს ვიყენებთ, რომ ბავშვი წყნარად იყოს, კარგად ჭამოს და ასე შემდეგ. გარდა ამისა, მშობლები უფრო საინტერესო თამაშს ვერ იგონებენ და უჭირთ ბავშვის გადმორთვა გაჯეტების სამყაროდან. მართლაც ძალიან რთულია შეეწინააღმდეგო იმ თამაშს, რომელზეც უამრავმა ფსიქოლოგმა თუ სხვა სპეციალისტმა იმუშავა, რათა როგორმე მიეჯაჭვა ბავშვები ეკრანებთან...

სწორად გამოყენება უნდა იცოდნენ ბავშვებმა, უნდა აცნობიერებდნენ, რომელ საიტზე არ უნდა შევიდნენ და ასე შემდეგ. დანა შეიძლება კარგი იყოს, თუ ხახვს დავჭრით და საჭმელს მოვამზადებთ, მაგრამ ორი წლის ბავშვს ხელში ხომ არ დავაჭერინებთ, თუ გამოყენებას არ ვასწავლით. ასეა გაჯეტების შემთხვევაში. უნდა ვასწავლოთ მისი სწორად გამოყენება, ვუყუროთ მასთან ერთად, ვაკონრტოლოთ, რას უყურებს, რამდენ ხანს უყურებს და ა.შ. ეს საკმაოდ გრძელვადიანი პროცესია და ვრცელი თემა.

3. უკვე გარდატეხის ასაკში გაუცხოების პრობლემაა ხშირი, როცა მშობლებს ბავშვებთან საერთო ენის გამონახვა უჭირთ იმიტომ, რომ ახალი თაობაა და ჩვენგან განსხვავებული ინტერესები აქვთ, რასაც ხშირად ვეწინააღმდეგებით ხოლმე. ეს წინააღმდეგობა იქამდე შეიძლება მივიდეს, რომ ბავშვს საერთოდ აღარ მოუნდეს ჩვენთან ურთიერთობა, გარდატეხის ასაკში კი თუ ეს კავშირი დავკარგეთ, მაშინ ის სხვა ადამიანებს დაუახლოვდება, რომლებისგანაც შეიძლება შეიძინოს ალკოჰოლის, სიგარეტისა და ნარკოტიკების მოხმარების ჩვევები...

ხშირად საუბრობენ ბავშვების განებივრებაზე, ყველა სურვილის ასრულებაზე, საჩუქრებზე... მე ვფიქრობ, ბავშვებს ჩვენი ფული და საჩუქრები არ სჭირდებათ, მით უმეტეს, როცა შეგვიძლია ისეთი საჩუქარი გავუკეთოთ, რაც საერთოდ არ მოითხოვს ფულს. მაგალითად, მოვიფიქროთ ისეთი გამოცანა, რომელიც მთელ ოჯახს აღაფრთოვანებს. არც ეგრეთ წოდებული თავგანწირვა არ სჭირდება ამას. არ არის აუცილებელი, ბოლომდე გადავდოთ თავი, სამსახურში არ ვიაროთ და სახლში ვისხდეთ. შეიძლება ბავშვთან ნახევარი საათი გავატაროთ მთელი დღის განმავლობაში და ის ნახევარი საათი იმდენად ღირებული იყოს, რომ სხვა დედამ მთელი დღე ვერ მოახერხოს იმავეს გაკეთება. მინიმალური დროებიც შეგვიძლია გამოვიყენოთ ისე, რომ ბავშვს არ დავაკლდეთ.

...ხანდახან ძალიან მარტივია, რომ პასუხისმგებლობები სხვებს გადავაბაროთ, დამნაშავე ვეძებოთ სკოლაში, მასწავლებლებში, რეპეტიტორებში. არ ვამბობ, რომ სახლში უნდა ვასწავლოთ ბავშვებს. პირველი მე ვარ, ვინც ამას ვერ აკეთებს, მაგრამ შემიძლია აღვზარდო ჩემი შვილი, როგორც ადამიანი. როდესაც ჩამოყალიბდება, როგორც ადამიანი, თავად გადაწყვეტს, რისი სწავლა სურს. შეიძლება ქარგვა უყვარს და ამით იყოს ბედნიერი. მთავარია ყველა ადამიანმა საკუთარი გზა იპოვნოს ცხოვრებაში, ამ გზას რომ იპოვნის, იქიდან გადახვევა ძალიან ძნელია. მგონია, ყველაზე მთავარი ეს პასუხისმგებლობა გვაკისრია მშობლებს, რომ ვაპოვნინოთ ბავშვებს ეს გზა ცხოვრებაში და მათემატიკაში 5-იანი ეყოლება თუ სხვა, მეორეხარისხოვანია. შალვაა ამის ძალიან კარგი მაგალითი, როცა ამბობს, რომ სკოლაში ოროსანი იყო. არც მე ვყოფილვარ ფრიადოსანი არასდროს, მაგრამ როცა გაქვს მიზანი, რომ რაიმე გააკეთო, თან ეს საქმე გსიამოვნებს და გრძნობ, რომ კარგად გამოგდის, მერე უკვე ლაგდება ყველაფერი.

- დაბოლოს - ხშირად ამბობენ, რომ ბავშვის აღზრდა ძალიან ადრე იწყება - ჯერ კიდევ მუცელში. ამას ეძღვნება თქვენი და ბატონი შალვას ერთობლივი წიგნი „საკრალური აღზრდა“, რომელიც ახლახან გამოეცით...

- ეს წიგნი ქალებისთვის დაიწერა, რომლებიც ემზადებიან დედობისთვის, მაგრამ შეიძლება ნებისმიერი ადამიანი დაინტერესდეს. ძირითადად განკუთვნილია მათთვის, ვინც აპირებს, რომ ბავშვი ჰყავდეს, ვინც ორსულადაა ან სამ წლამდე ასაკის შვილი ჰყავს. ძირითადად ეფუძნება დიმიტრი უზნაძის განწყობის ფსიქოლოგიას ისევე, როგორც შალვას წიგნი ,,აღზრდის სიმფონია". ეს გაგრძელებასავითაა. ყველა ადამიანშია რაღაც განწყობები, რომლებიც იწვევს შედეგებს. ასევეა ბავშვის აღზრდაშიც. ეს განწყობები ბავშვში იმაზე ადრე იდება, ვიდრე ჩვენ გვგონია. ხანდახან ჩასახვამდეც კი. ამ წიგნში სწორედ ესაა აღნიშნული, როგორ უნდა მოემზადოს დედა და ოჯახის წევრები ფსიქოლოგიურად და როგორ უნდა მოუხმონ ბავშვს, რომელიც მათ ოჯახში უნდა გაჩნდეს.

ბევრი მეცნიერული, საინტერესო ფაქტია გადმოცემული, რომ მუცლადყოფნის პერიოდში ბავშვს ესმის, ხედავს, ესიზმრება რაღაცები. ბავშვს შიგნით თავისი სამყარო აქვს, რომელიც ჩვენი სამყაროს ნაწილია. ხანდახან ამას მშობლები ვერ აცნობიერებენ. ვერ ხვდებიან, რომ ხმაურიანი მუსიკა, ჩხუბი ძალიან დიდ გავლენას ახდენს მასზე. ძალიან ხშირად, როდესაც პრობლემური ბავშვით მოდის ვინმე, რომ ჩაეკითხები და ჩაეძიები, აღმოჩნდება, რომ ორსულობის დროს მოხდა რაღაც, ან ბავშვი არ სურდა, ან მშობიარობამ ჩაიარა რთულად. ეს შეიძება 15 წლის ასაკში გამოვლინდეს... რადგან ბავშვი რამდენიმე თვისაა, გვგონია, რომ არაფერი ესმის და ვერაფერს ხედავს. ასე არ არის. არსებობს მასარუ იბუკას წიგნი „სამი წლის მერე უკვე გვიანია“, სადაც ავტორი ამბობს, რომ სამ წლამდე ყველანაირი საფუძველი იდება ბავშვში, ჩვენ კი სამ წლამდე პერიოდს უგულებელვყოფთ.

ეს წიგნი შალვამ დაწერა და შარშან, ზაფხულში მითხრა, რომ წამეკითხა და დამერედაქტირებინა. მერე ერთად ცვლილებები შევიტანეთ, ჩემი, როგორც დედის გამოცდილება და მაგალითები ჩავსვი, დავამატეთ მეცნიერული ფაქტები. ბევრი ვიმუშავეთ დიზაინზე, რომ მაქსიმალურად მიმზიდველი ყოფილიყო და ახლა ძალიან მიხარია, რომ გამოიცა და იყიდება. იმედი მაქვს, მოეწონება ხალხს, რადგან მართლა მთელი გული ჩავდეთ.

ძალიან გვინდა ზაფხულში ის ძირითადი შეკითხვები, რომლებიც მშობლებს აწუხებთ, შეჯამებასავით ერთ წიგნში მოვაქციოთ და გამოვცეთ, განვიხილოთ მაგალითები და ვიმსჯელოთ, რა იქნებოდა უკეთესი, რომ მშობელს მსგავს სიტუაციაში გაეკეთებინა. ზაფხული ამისთვის საუკეთესო პერიოდია, რადგან შალვაც კახეთში იქნება და უფრო მეტი დრო გვექნება დროის ერთად გასატარებლად.

ლელა ზურებიანი

თამარ იაკობაშვილი