ეს უნდა გავაკეთოთ, რომ უკეთ ვისუნთქოთ და ფილტვები არ დაზიანდეს - ყველაზე მეტად ადამიანები სწორედ გაძნელებულ სუნთქვას უჩივიან და ამ კუთხით ითხოვენ დახმარებას - მშობლები

კორონავირუსით ავადობისას ჯანსაღ სუნთქვას ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს. ყველაზე მეტად ადამიანები სწორედ გაძნელებულ სუნთქვას უჩივიან და ამ კუთხით ითხოვენ დახმარებას. გამოჯანმრთელების შემდეგაც სუნთქვის შეფასებას განსაკუთრებული როლი ენიჭება. რა უნდა ვიცოდეთ სუნთქვის ვარჯიშებზე და როგორ შეგვიძლია სუნთქვის გაუმჯობესება სხვადასხვა მეთოდით, ექთანი, თამარ დაუსი გადაცემაში "პირადი ექიმი მარი მალაზონია" საუბრობს:

- ჩვენთვის კარგად ცნობილია, რომ კორონავირუსი ყველაზე მეტად ფილტვებს აზიანებს. გვჭირდება გარკვეული ვარჯიშების ჩატარება დაავადების მიმდინარეობისას, მაგრამ ფილტვებში შეიძლება გარკვეული ცვლილებები მაინც დარჩეს და ამიტომ მისი ფუნქცია უნდა გავაძლიეროთ. ვიდრე გარკვეულ ვარჯიშებზე გადავალ, მინდა ფიზიოლოგიასთან დაკავშირებით მცირე ინფორმაცია მივაწოდო მაყურებელს. ცხვირს, ცხვირ-ხახას, ხორხს - მკვდარი სივრცე დავარქვათ. ჩვენი ფილტვების ყველაზე ფუნქციური ნაწილი ქვედა ნაწილია. ანთების დროს აქ შეიძლება დაგროვდეს სითხე, ნაშალი ქსოვილი, ამოივსოს სულ სხვა ნივთიერებით და ჟანგბადისთვის ადგილი არ დარჩეს. ცხვირი, ცხვირ-ხახა, ტრაქეა, ხორხი ეს ნაწილი 150 მილილიტრ ჰაერს იტევს სულ, მაშინ, როდესაც ფილტვები 350 მილილიტრია, ჰაერის ეს რაოდენობა უნდა ჩავიდეს ფილტვებში, რომ თავბრუ არ გვესხმოდეს, აღქმის უნარი გვქონდეს და საკმარისი ჟანგბადი გვქონდეს ორგანოების მისაწოდებლად. როდესაც გვიჭირს, გვინდა, რომ დავწვეთ, რადგან სუსტად ვართ და ვიწყებთ სწრაფად და ზედაპირულად სუნთქვას. სწრაფად რომ ვსუნთქავთ, ფილტვებს ვერ ვავსებთ. თუ 300 მილილიტრამდე შევამცირებთ ჩასუნთქულ ჰაერს, მკვდარ სივრცეში 150 მილილიტრი ისევ დარჩება, და დაბლა ფილტვებში 350 მილილიტრის ნაცვლად 150 მილილიტრი ჩაგვივა, რაც დაგვაკლდება და გამოიწვევს თავბსურსხვევას, ტუჩებისა და თითების გალურჯებას, სისუსტესა და პანიკას, რომელსაც მივყავართ იქამდე, რომ უფრო სწრაფად ვიწყებთ სუნთქვას, მოხრჩობის შეგრძნება გვაქვს.

უფრო გაძლიერებულად გვაქვს ნივთიერებათა ცვლა და მეტაბოლიზმი ორგანიზმში. ზუსტად იმ მდგომარეობაში, როდესაც ქოშინი და სუნთქვის უკმარისობა გვაქვს, მაქსიმალურად უნდა დავმშვიდდეთ და დამზოგველ პოზიციაში დავსხდეთ. არ უნდა დავწვეთ, რათა ალვეოლები კიდევ უფრო არ მოვჭყლიტოთ. დავსხდეთ, მოვადუნოთ ფეხები, ოდნავ გავშალოთ და დავეყრდნოთ მუხლებს, ან ხელებით მაგიდის ზედაპირს, ბალიშები დავილაგოთ მუხლებზე და მუხლების ზედაპირს ასე დავეყრდნოთ. მაქსიმალურად უნდა ვეცადოთ, რომ გავაღრმავოთ და შევანელოთ ჩვენი სუნთქვა. უნდა ჩავისუნთქოთ 4 წამის განმავლობაში და 6 წამის განმავლობაში ამოვისუნთქოთ. გავახანგრძლივოთ ამოსუნთქვის პროცესი, ვაცადოთ, რომ გაიშალოს ალვეოლა და შიგნით მოხდეს პროცესი. არ ვგულისხმობ, რომ მხოლოდ მოსვენებულ მდგონარეობაში და მხოლოდ იმ შემთხვევაში უნდა გავაკეთოთ სუნთქვითი ვარჯიშები, როცა ქოშინი გვაქვს გამოხატული. როდესაც ადამიანი იზოლაციაში იმყოფება, მნიშვნელობა არ აქვს, სახლშია თუ საავადმყოფოში, თუ მას შეუძლია, რომ ფეხზე დადგეს, თავბრუ არ ეხვევა და წონასწორობას ინარჩუნებს, მოძრაობა და ვარჯიში სუნთქვითი ვარჯიშის თანმხლებია. არა მხოლოდ სუნთქვას აუმჯობესებს, არამედ კოვიდის დამახასიათებელი ერთ-ერთი გართულება რაც არის, ფეხის ვენებში არ გუბდება სისხლი და ლიმფურ სისტემაში არ გუბდება ლიმფა, რამაც შეიძლება თრომბების ჩამოყალიბება გამოიწვიოს და შემდგომ თრომბოემბოლიად გადაიქცეს. ამიტომ, სუნთქვის ღრმა ვარჯიში და, ზოგადად, ვარჯიში დაავადების პროცესში მნიშვნელოვანია. აუცილებელია სტრესის დონის დაწევა და ამ ტიპის ვარჯიში, რაც გულისხმობს ჩასუნთქვას 4 წამის განმავლობაში და ამოსუნთქვას 6 წამის განმავლობაში, გვაძლევს იმის საშუალებას, რომ სტრესის დონემ დაიწიოს. ეს სუნთქვითი ვარჯიშებია იმ ადამიანებისათვის, რომლებიც ავად არიან ან უკვე რეაბილიტაციის პროცესს სახლში გადიან. კეთდება 1 წუთის განმავლობაში.

თუ წამოვიდა თავბრუსხვევა, მოჭერითი ტკივილი გულმკერდის არეში და ისეთი შეგრძნება, რომ თქვენ უფრო სუსტდებით, რა თქმა უნდა, უნდა მიმართოთ მკურნალ ექიმს, ოჯახის ექიმს ან დარეკოთ 112-ზე, რომ უფრო კვალიფიციური რჩევა მიიღოთ. თუმცა, კიდევ ერთხელ მინდა აღვნიშნო, ეს ვარჯიშები არ უნდა გააკეთოს მხოლოდ იმან, ვისაც ქოშინი აღენიშნება. ეს არის ყოველდღიურობა იმ ადამიანებისათვის, ვინც საკარანტინე ზონებში, საავადმყოფოში ან სახლში მკურნალობენ ან კიდევ რეაბილიტაციას გადიან.

- როდესაც მსგავსი ვარჯიშის რამდენჯერმე განმეორების შემდეგ ადამიანს ეწყება ხველა, როგორ უნდა მოიქცეს?

- ნახველი რომ გათხიერდეს და მისი ამოღება შევძლოთ, არ მიეწებოს ალვეოლის კედელს, აუცილებელია, რომ სითხე მივიღოთ. როდესაც მშრალი ხველაა, რეკომენდაციაა, რომ 1 წუთის განმავლობაში გავაკეთოთ, მაგრამ გავაკეთოთ იმდენჯერ, რამდენჯერაც შეგვიძლია. თუ გეწყებათ ხველა, დაისვენეთ. შეგიძლიათ 1 წუთის განმავლობაში მხოლოდ სამჯერ გააკეთოთ? გააკეთეთ მხოლოდ სამჯერ. პირველი ფაზაა, რომ სუნთქვითი ვარჯიშები გავაკეთოთ მწოლიარე მდგომარეობაში. როგორი უნდა მივხვდეთ, რომ ფილტვები იშლება იქ, სადაც ჰაერი უნდა ჩავიდეს და თუ მხოლოდ გულმკერდით ვსუნთქვავთ. ერთი ვარიანტია, ერთი ხელი გულმკერდზე და მეორე ხელი მუცელზე მივიდოთ. ჩემთვის ყველაზე ოპტიმალური ვარიანტია, ორივე ხელი დავიდოთ იქ, სადაც ბოლო ორი ნეკნია, რომ როდესაც ჩასუნთქვას გავაკეთებთ, უნდა მივხვდეთ, ნეკნის ქვედა ნაწილები როგორ გაიწევა განზე. თუ განზე ვერ წევთ, ესე იგი, გულმკერდის ზედა ნაწილით სუნთქვათ. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ჩასუნთქვა-ამოსუნთქვა დაკუმული პირითა და ცხვირით გავაკეთოთ.

შემდგომი ფაზა არის, როდესაც ზურგზე დაწოლილ მდგომარეობაში ამას შევეჩვევით და მივხვდებით, რომ თავბრუ არ გვესხმის, შემდეგი პოზიციაა, დავწვეთ მუცელზე, ხელები იდაყვში მოვხაროთ და შუბლი დავადოთ. იგივე გავაკეთო მუცელზე წოლისას. ჩასუნთქვისას მუცელი ისე უნდა გამოგვებეროს, რომ მატრასს მივაწვეთ. შემდეგი ფაზაა, ვჯდებით სკამზე ან საწოლის კიდეზე, დავიდებთ ნეკნებზე ხელს, ჩავისუნთქავთ 4 წამის განმავლობაში და 6 წამის განმავლობაში ამოვისუნთქავთ. ვაკეთებთ 1 წუთის მანძილზე. შემდეგი ფაზაა, კედელთან ვდგებით, ისევ ნეკნებზე ვიკიდებთ ხელს, ჩავისუნთქავთ და მოვისუნთქავთ. ვაკონტროლებთ ნეკნებით.

კიდევ ერთი პატარა ხრიკია: რომ წარმოიდგინოთ, როდესაც ადამიანი ამთქნარებს, შეისუნთქავს ჰაერს, მაქსიმალურად გაშლის ფილტვებს, ცოტახანი გაჩერდება მთქარების პერიოდში და მერე ნელა ამოისუნთქავს. ვფიქრობ, რომ ეს სასიამოვნო პროცესია იმიტომ, რომ ვფხიზლდებით. მთელი ღამით ვიწექით ხან ზურგზე, ხან გვერდზე, ღრმა ჩასუნთქვებს არ ვაკეთებდით, ღამე ფიზიოლოგიურად შევანელეთ სუნთქვა, დილას რომ ვდგებით, ჩვენი ორგანიზმი ზუსტად ამ სუნთქვით ვარჯიშებს გვაკეთებინებს. ჩასუნთქვის ერთ-ერთი ვარიანტია, რომ დასხდეთ, ჩაისუნთქოთ, ხელები გადაწიოთ უკან, თითქოს ვიზმორებით, შეიკავოთ სუნთქვა 3 წამიდან 5 წამამდე, როგორც თქვენ შეძლებთ და ამოსუნთქვისას ისევ გადმოწიოთ ხელები. ვამთქნარებთ, თითქოს ვიზმორებით, გავშალეთ მაქსიმალურად ხელები, შევიკავეთ სუნთქვა რამდენიმე წამის განმავლობაში და ისევ ცხვირით ამოვისუნთქეთ.

- რა შეიძლება გააკეთონ ადამიანებმა, როდესაც უჭირთ ვარჯიში, აქვთ სისუსტე, პერიოდულად სუნთქვის უკმარისობა?

- პოსტ-კოვიდ პერიოდში ძალიან მნიშვნელოვანია რესპირატორული რეაბილიტაცია. ერთ-ერთი საყურადღებო ასპექცია, რომელიც მიყვება და შეიძლება რამდენიე თვის განმავლობაში გახდეს საჭირო ზუსტად ამ ტიპის ვარჯიშების გაკეთება, რომ ალვეოლების ფუნქცია თავის ჩვეულ რეჟიმს დაუბრუნდეს. დაზიანებული იყო, მასში იყო სითხე, ანთებითი პროცესი მიმდინარეობდა, შესაბამისად, სჭირდება, რომ ჩვეულ პროცესს დაუბრუნდეს. ახალგაზრდა პოპულაციას, რომლებსაც შეუძლიათ, რომ უფრო მეტი ივარჯიშონ, იმოძრაონ, აერობიკით დაკავდნენ, რაც თავისთავად ნიშნავს, რომ თუ მე გულის პულსს ავაჩქარებ, სისხლი დაიწყებს კარგად მოძრაობას, თან ვსუნთქავ ღრმად, ვავარჯიშებ როგორც ფილტვს, ასევე ნეკნთაშუა კუნთებს. ჩემი ახლობლები რომ მირეკავენ, ყველას ვუმეორებ, რომ იმოძრაონ, არ დაწვნენ, სუნთქვითი ვარჯიშები გააკეთონ, ბუშტი გაბერონ, წყალში აბუყბუყონ საწრუპით. რომელი მეთოდიც უფრო მისაღები იქნება, ის გავაკეთოთ. რაც შეეხება ხანდაზმულ პოპულაციას, აქ არა მხოლოდ კოვიდთან გვაქვს საქმე, არამედ თანმხლებ დაავადებასთან, მაგალითად, შეიძლება გულის უკმარისობა იყოს, ფილტვების ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადება, ასთმა და სხვა. რა თქმა უნდა, მათი მოძრაობა ბევრად უფრო შეზღუდული იქნება. თუმცა, პირადი ჰიგიენა, დილის ტუალეტი, საკუთარი ოთახის დალაგება უკვე მოძრაობას ნიშნავს. მინიმალურს, მაგრამ ფიზიკურ აქტივობას. თქვენზე მეტად ხომ არავინ იცნობს თქვენს ორგანიზმს, დაიწყეთ მოძრაობა, თუ დაიღლებით, დასხედით, დაისვენეთ და შემდგომ გააგრძელეთ. სახლის დალაგება, პროდუქტებზე ჩასვლა და ყიდვა, თუნდაც ეზოში გასეირნება, ის ვარჯიშები, რაც ჩამოვთვალე, ფუნქციურად გააუმჯობესებს მათ მდგომარეობას.

ერთ-ერთი ვარჯიში არის ასეთი, რომელიც რელაქსაციასაც უწყობს ხელს და ყველა ასაკის ადამიანისთვისაა მისაღები: უნდა დასხდეთ, მოდუნდეთ. ჩავისუნთქოთ ცხვირით და ამოვისუნთქოთ, როგორც ფუტკარი ბზუის ასეთი ხმით. ჩასუნთქვისა და ამოსუნთქვის ხანგრძლივობა ისევ იგივეა, რაც უკვე აღვნიშნე. ასეთი სუნთქვითი ვარჯიშების დროს, ორგანიზმში გამოიყოფა ნივთიერებები, მაგალითად, აზოტის ოქსიდი, რაც ჩვენს ნერვულ სისტემას ადუნებს, სისხლძარღვებსა და ალვეოლებს აფართოებს, ფუნქციურად მათზე კარგად მოქმედებს, რაც იმას ნიშნავს, რომ ჩვენი ოქსიგენაცია გამოსწორდება. არანაირი მატერიალური წახალისება ამ ვარჯიშებს არ სჭირდება. რუტინასა და ქცევაში გადატანაა საჭირო, რაც ყველაზე რთულია.

- სხვადასხვა ვირუსული ინფექციის დროს კუნთების ტკივილი გვაქვს. ეს ყველაზე ხშირია. შეიძლება თუ არა მკერდ-ლავიწ-დვრილისებრი კუნთი ან კანჭის ტყუპი კუნთი ანუ წვივის კუნთები, ჩართული იყოს ისეთ პროცესში, რაც კუნთების ტკივილს მიანიშნებს კორონავირუსის დასაწყისში ან მაშინ, როდესაც პროცესის ალაგება მიდის ?

- პოსტ-კოვიდ პერიოდში რეაბილიტაციის პროცესი რამდენიმე თვის განმავლობაში უნდა გაგრძელდეს. კუნთს ჟანგბადი და მოდუნება სჭირდება. შეათანხმეთ თქვენს მკურნალ ექიმთან, თუ ტკივილი გაძლიერებულია და მედიკამენტოზური დახმარება გჭირდებათ, რა თქმა უნდა, მას უნდა მიმართოთ. მაგრამ, ვფიქრობ, კისრის კუნთების ვარჯიშით, ყოველდღიური სულ მცირე 15 წუთიანი მოთელვით, რომ მოდუნდეს კუნთი და სუნთქვითი ვარჯიშით მიიღწევა შედეგი. როდესაც ჟანგბადი გვაკლია, ჩვენი ორგანიზმი ყველა კუნთს მოაკლებს მას და მისცემს სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან ორგანოებს: ტვინს, გულსა და ფილტვებს. არა მარტო ჟანგბადს, იქიდან წამოიღებს ყველაფერს, ენერგიას, ნახშრწყალს, ცილას, რკინას. კუნთი ძლიერი კია, მაგრამ ისპაზმება, ისტრესება და შესაბამისად, გამოვლინდება ტკივილის სახით. ამიტომ, როგორც აღვნიშნე, მნიშვნელოვანია სუფთა ჰაერი, სუნთქვითი ვარჯიშები, რომლებიც ახლა ჩამოვთვალე და მარტივი ვარჯიში, რომელიც დისკომფორტის ზონაში არ გადაგიყვანთ. ნებისმიერი ტიპის ვარჯიში, სახლის დალაგებაც კი, ითვლება, როგორც ფიზიკური აქტივობა.