ბავშვის ტვინის განვითარება საშვილოსნოში იწყება და პირველი ორი წლის განმავლობაში ხარაჩოებივით იგება. ბევრი ფაქტორი, კვება, გავლენას ახდენს იმაზე, თუ როგორ იმუშავებს ტვინი მთელი სიცოცხლის განმავლობაში. ნერვული უჯრედები იზრდებიან, უკავშირდებიან ერთმანეთს, ქმნიან სისტემებს, რომლებიც განსაზღვრავენ, როგორ იაზროვნებს და რა ემოციები ექნება ადამიანს ბავშვობასა და ზრდასრულობაში.
პროცესები და კავშირები, რომლებიც ამ პერიოდში წარმოიქმნება, გავლენას ახდენს სენსორულ სისტემებზე, სწავლაზე, მეხსიერებაზე, ყურადღებაზე, ინფორმაციის დამუშავების სიჩქარეზე, იმპულსების და განწყობის კონტროლის უნარზე და მრავალ დავალების შესრულების ან დაგეგმვის უნარზეც კი.
ამ კავშირების რაოდენობა და ხარისხი არ იცვლება ბავშვის პირველი 1000 დღის შემდეგ. ანუ დაახლოებით 3-4 წლის ასაკიშ შემდეგ ტვინში სიბერემდე ცვლილებები თითქმის არ ხდება.
კიდევ რა ახდენს გავლენას ტვინის განვითარებაზე:
- ურთიერთობა მშობლებთან
- ოჯახური ატმოსფერო.
- ძუძუთი კვებას დიდი მნიშვნელობა აქვს - გარდა იმისა, რომ დედის რძე იდეალური პირველი საკვებია, კვების დროს ხდება დედასთან მჭიდრო ტაქტილური კონტაქტი კანთან.
რა ნივთიერებებს უნდა შეიცავდეს დედის რძე და დამატებითი კვება, რაც აუცილებელია ტვინის ჯანსაღი განვითარებისთვის:
- პროტეინი. ის გვხვდება ხორცში, ფრინველში, ზღვის პროდუქტებში, ლობიოში და ბარდაში, კვერცხში, სოიოში, თხილსა და თესლში, ასევე რძეში, კეფირში და ხაჭოში.
- თუთია. საინტერესოა, რომ საკვები, რომელიც შეიცავს ყველაზე მეტ თუთიას, არის ხამანწკები, მაგრამ პატარას მას ვერ აჭმევთ. ეს მიკროელემენტი ასევე შეგიძლიათ მიიღოთ ხორცისა და რძის პროდუქტებისგან, თევზიდან და თხილიდან.
- რკინა. ხორცი, ლობიო და ოსპი, მარცვლეული და პური, მუქი ფოთლოვანი ბოსტნეული და გამომცხვარი კარტოფილი რკინის საუკეთესო წყაროა.
- ქოლინი (ვიტამინი B4). ხორცი, ძროხის ღვიძლი, რძის პროდუქტები და კვერცხი შეიცავს უამრავ ქოლინს და ის ასევე გვხვდება ბოსტნეულში (კარტოფილი, კომბოსტო, ისპანახი) და სხვა საკვებში.
- Ფოლიუმის მჟავა. ამ საკვები ნივთიერების საკმარისი რაოდენობა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ორსული ქალებისთვის, რადგან ის ხელს უწყობს ნერვული კავშირების ფორმირებას და ხელს უშლის თავის ტვინის სტრუქტურების დაზიანებას თავისუფალი რადიკალების მიერ. ფოლიუმის მჟავა გვხვდება ღვიძლში, ისპანახში, მარცვლეულსა და პურში.
- იოდი. ზღვის მცენარეები და ზღვის პროდუქტები დედისთვის იოდის შესანიშნავი წყაროა. ბავშვს შეუძლია მათი მიღება იოდირებული მარილის, რძის პროდუქტებისა და მარცვლეულისგან.
- ვიტამინი A: საკვები A ვიტამინის ყველაზე მაღალი შემცველობით არის ღვიძლში. პატარები მას სტაფილოდან, ტკბილი კარტოფილიდან და ისპანახიდან იღებენ.
- ვიტამინი D: ეს არის "მზის ვიტამინი" და მისი მიღების საუკეთესო საშუალება გარეთ გასვლაა. ის გვხვდება ცხიმიან თევზებში, როგორიცაა ორაგული, რძეში. ამ ნივთიერებით ამდიდრებენ სხვადასხვა პროდუქტსაც, თუნდაც რძის ნაწარმს.
- ვიტამინი B6. ამ ვიტამინის საკმარისი რაოდენობა საჭიროა ნეირონებს შორის ეფექტური, „სასარგებლო“ კავშირების წარმოსაქმნელად, ბავშვის სწავლის უნარისა და მეხსიერების გასაუმჯობესებლად. ზოგიერთი მეცნიერი ვარაუდობს, რომ ბავშვობაში B6 ვიტამინით მდიდარი საკვების მიღება ამცირებს ბავშვებში ყურადღების დეფიციტის ჰიპერაქტიურობის აშლილობის განვითარების ალბათობას, ისევე როგორც გუნება-განწყობის დარღვევებთან (დეპრესია, ბიპოლარული აშლილობა) ზრდასრულ ასაკში. ვიტამინი B6-ის საუკეთესო წყაროა ღვიძლი, ხორცი, თევზი, სახამებლის შემცველი ბოსტნეული, როგორიცაა კარტოფილი და ხილი (ციტრუსების გარდა).
- ვიტამინი B12. ვიტამინი B12 ბუნებრივად გვხვდება ცხოველურ პროდუქტებში, როგორიცაა ხორცი, თევზი, კვერცხი და რძის პროდუქტები.
- პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავები. ომეგა -3 პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავები ნერვულ უჯრედებს გარემო ფაქტორების უარყოფითი გავლენისგან იცავს. თუმცა, ომეგა-3-ის გადაჭარბებულმა რაოდენობამ შეიძლება ანთება ან ტვინში სიმსივნეების განვითარებაც კი გამოიწვიოს, ამიტომ აუცილებელია ომეგა-6-ის საკმარისი დოზით მოხმარება, რათა ომეგა-3-მა მხოლოდ თავისი სასარგებლო თვისებები გამოავლინოს. ომეგა -6 პოლიუჯერი ცხიმოვან მჟავებს ანთების საწინააღმდეგო ეფექტი აქვთ. ისინი ყველაზე ადვილად ცხიმიან თევზსა და თევზის ზეთებში, ასევე რამდენიმე სხვა ზეთში და ბევრი საკვები გვხვდება, მათ შორის ჩვილ ბავშვთა ხელოვნურ კვებაში, რომელიც გამაგრებულია მისით.
გარდა ამისა, ბევრი ოჯახი მიირთმევს საკმაოდ შეზღუდულ, სახამებლიან საკვებს და პრაქტიკულად არ ჭამს ბოსტნეულს ან თევზს. ამიტომ, ასეთ ოჯახებში ორსული ქალები და მცირეწლოვანი ბავშვები ყველაზე ხშირად განიცდიან ტვინის განვითარებისთვის აუცილებელი საკვები ნივთიერებების დეფიციტს.