ე.წ. ბინის გირავნობა საქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული პრაქტიკაა, რომელიც მოქალაქეებს საშუალებას აძლევს, დროებით საჭირო თანხა მიიღონ. თუმცა, ამ გარიგების პროცესში მნიშვნელოვანი დეტალები არსებობს, რომლებიც თავიდანვე უნდა გავითვალისწინოთ, რომ არ დავზარალდეთ. ამის შესახებ ვრცელი სიუჟეტი "იმედის დილამ" მოამზადა. პირველ რიგში, უნდა ვიცოდეთ, რომ ე.წ. ბინის გირავნობა სწორი ტერმინი არ არის.
რუსუდან ცაგარელი, იურისტი: - დაგირავება შეიძლება მოძრავ ნივთებს ეხებოდეს. როგორებიცაა, მაგალითად, ავტომანქანა, სამკაული, ოქროს ნივთები, ტექნიკა და ასე შემდეგ. უძრავ ქონებასთან დაკავშირებით, როგორებიცაა, მიწის ნაკვეთი, საცხოვრებელი სახლი, ბინა, შეიძლება იპოთეკით დაიტვირთოს. ბინის დაგირავება - ასეთი ურთიერთობა სამართლებრივად სწორი არ არის. ამ შემთხვევაში, ისინი არა როგორც ბინის გირავნობის ხელშეკრულებას გულისხმობენ, არამედ სამართლებრივად ეს სესხის ხელშეკრულება და იპოთეკის ხელშეკრულებაა.
იპოთეკის ხელშეკრულება ორი ფიზიკური პირისა და ბანკის მონაწილეობით ფორმდება. შემდეგ კი ეს გარიგება რეგისტრირდება საჯარო რეესტრში. ამ ტიპის გარიგების გაფორმება დროში გაწელილი პროცესია და სხვადასხვა პროცედურას მოითხოვს. სწორედ ამიტომ, ეს ხდება ხოლმე მიზეზი იმისა, რომ ე.წ. გირავნობას არასწორი ფორმით დებენ. მაგალითად, ნასყიდობის ხელშეკრულებას აფორმებენ.
თათია მაისურაძე, ადვოკატო: - რაც შეეხება შინაარსობრივი თვალსაზრისით გაუმართაობას, არა მხოლოდ ტერმინი ბინის დაგირავებაა გაუმართავი, ასევე ხშირად ხელშეკრულების ის ფორმებია არასწორად შერჩეული, რომელიც ამ სამართლებრივ ურთიერთობას გამოხატავს. ხშირ შემთხვევაში, სამწუხაროდ, მხარეები ნასყიდობის ხელშეკრულებას აფორმებენ. რაც, რა თქმა უნდა, არასწორია და კანონში პირდაპირაა მითითებული, რომ თუკი ხელშეკრულების კონკრეტული სახე არ პასუხობს და არ გამოხატავს ამ სამართლებრივი ურთიერთობის შინაარსს, ფაქტობრივად, იქმნება იმგვარი მოცემულობა, რომ ხელშეკრულება შეიძლება, ბათილადაც ჩაითვალოს. ამიტომ, მსგავსი რისკების წინაშე რომ არ აღმოვჩნდეთ, მნიშვნელოვანია, სწორი ხელშეკრულება შევარჩიოთ. როდესაც ე.წ. გირავნობის ხელშეკრულება ფორმდება მხარეებთან, როგორც წესი, აბსოლუტური უმრავლესობის შემთხვევაში, ის ფულადი თანხა, რომელიც ბინის მესაკუთრეს დროებით სარგებლობაში გადაეცემა, გაცილებით უფრო ნაკლებია, ვიდრე ბინის ღირებულება. თუკი მესაკუთრე დაუშვებს იმას, რომ სწორედ ამ მიზერული თანხით დროებით სარგებლობის სანაცვლოდ საკუთრების უფლება გადასცეს და თუნდაც მცირე ხნით დაუშვას, რომ სხვა პირი აღირიცხოს საჯარო რეესტრში ამ ბინის მესაკუთრედ, ძალიან დიდი რისკია. თუმცა, ეს რისკი შესაძლებელია, ხელშეკრულებაში ჩანაწერებით დაბალანსდეს. ამავდროულად, ყველაფერი ხელშეკრულებაში ვერ დაბალანსდება და ეს უკვე თავად მესაკუთრემ უნდა შეაფასოს, რამდენად გამართლებულია ის რისკი, რასაც თავად უშვებს.
ხელშეკრულებაში ყურადღება ვადებსაც უნდა მივაქციოთ, რადგანაც არსებობს შემთხვევები, როდესაც მოვალე კრედიტორს ბინის დატოვებას ვადაზე ადრე სთხოვს, რისი უფლებაც არ აქვს.
რუსუდან ცაგარელი: - თუკი ხელშეკრულებით გათვალისწინებული არ იყო მსგავსი ჩანაწერი, მესაკუთრეს უფლება არ ექნება, რომ შესაბამისი პირობა წამოაყენოს და პირს ბინა ვადაზე ადრე დააცლევინოს. აქედან გამომდინარე, თუკი ხელშეკრულების პირობას მეორე მხარე დაარღვევს, შესაბამისად, მისი მოთხოვნა უკანონო იქნება. შეგვიძლია, სასამართლოს მივმართოთ და ის უკანონოდ გამოსახლებას ვერ შეძლებს.
იქამდე, ვიდრე ე.წ. ბინის გირავნობის ხელშეკრულებას ხელს მოვაწერთ, აუცილებელია, გადავამოწმოთ, ნამდვილად ეკუთვნის თუ არა ქონება კონკრეტულ პირს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, არსებობს რეალური რისკი, რომ გარიგება გაუქმდეს და დავზარალდეთ.
რუსუდან ცაგარელი: - მხარეებს ვურჩევდი, რომ იქამდე, სანამ ე.წ. ბინის გირავნობის ხელშეკრულებას გააფორმებენ, აუცილებელია, არსებით პირობებზე შეთანხმდნენ, მაგრამ არა ზეპირად, არამედ წერილობით. გაწერონ ყველა მნიშვნელოვანი პუნქტი და აუცილებლად ხელშეკრულება ნოტარიულად დაამოწმონ. ხოლო, შემდეგ საჯარო რეესტრში დაარეგისტრირონ. ასევე, ხელშეკრულებაში სააღმსრულებლო ფურცლის გაცემის შესახებ აუცილებლად მიუთითონ, რომელიც უზრუნველყოფს, რომ სასამართლოსადმი მიმართვის გარეშე, დროში მოქნილად და ნაკლები რესურსებით, აღსრულება მოახერხონ, თუკი საქმე ამ ეტაპზე მივა.