არ არსებობს ჯადოსნური აბი, რომელიც ერთდროულად შეცვლის ბავშვის ქცევას და პრობლემებს მოაგვარებს. ყურადღების დეფიციტისა და ჰიპერაქტიურობის სინდრომთან (ADHD) ცხოვრება რთული გზაა, რომელიც მოითხოვს მოთმინებას, გამძლეობას და სიფრთხილეს — როგორც ბავშვისგან, ისე მშობლებისა და გარემოცვისგან.
მშობლებმა უნდა გაითავისონ, რომ სწორი მიდგომის შემთხვევაში ADHD-ით მქონე ბავშვებს შეუძლიათ წარმატების მიღწევა ცხოვრების მრავალ სფეროში. ისტორია იცნობს არაერთ ცნობილ და ნიჭიერ ადამიანს, ვისთანაც აღნიშნული სინდრომი იყო ასოცირებული.
სწავლებისა და აღზრდის პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია მასწავლებელსა და მშობელს შორის თანამშრომლობა. როდესაც ბავშვი არადამაკმაყოფილებლად იქცევა, პირველ რიგში საჭიროა გავაცნობიეროთ, რომ ეს არ არის განზრახი უტაქტობა ან უზრდელობა. საუკეთესო შედეგს იძლევა საერთო სტრატეგიის დაგეგმვა — როგორ ვუპასუხოთ მსგავს სიტუაციებს ისე, რომ არ შეილახოს ბავშვის თავმოყვარეობა.
ემოციური ფონი და ოჯახური ატმოსფერო
ბავშვები ADHD-ით ხშირად იჩენენ იმპულსურობას, რაც რთულ და უხერხულ ვითარებებს იწვევს. მშობელმა პირველ რიგში საკუთარი ემოციების კონტროლი უნდა ისწავლოს. ყვირილი, დამცირება და ფიზიკური დასჯა — ADHD-ითშემთხვევებში არა მარტო არაეფექტურია, არამედ კიდევ უფრო ართულებს მდგომარეობას. ასეთი ბავშვები ხშირად იბრძვიან საკუთარ თავთან და ამავე დროს გრძნობენ ოჯახის მხრიდან უკმაყოფილებას, რაც იწვევს შინაგან დაძაბულობას და საბოლოოდ უფრო სერიოზულ კრიზისებს.
ძალიან მნიშვნელოვანია ბავშვის მოსმენა და დაინტერესებული საუბარი. სთხოვეთ, დეტალურად გიამბოთ, როგორ გრძნობს თავს. მოუსმინეთ შფოთვისა და განაწყენების გარეშე. როცა პატარას ესმის, რომ მის განცდებს სერიოზულად აღიქვამენ, ეს ზრდის მის თავდაჯერებას და აფერხებს აგრესიულ გამოხდომებს.
ცხოვრების სტრუქტურა და რუტინა
ADHD ბავშვებისთვის აუცილებელია სტაბილური და მკაფიო დღის რეჟიმი. განრიგი ეხმარება მათ გადაანაწილონ ენერგია და შეინარჩუნონ ორგანიზებულობა. მარტივ საკითხშიც კი, როგორიცაა ოთახის დალაგება, ხშირად უჭირთ თანმიმდევრობის დადგენა: რა გააკეთონ ჯერ და რა — შემდეგ. თუ დაეხმარებით გეგმის შედგენაში, ეს გაამარტივებს როგორც ბავშვის, ისე თქვენი ოჯახის ყოველდღიურობას.
დაწოლის წინ აუცილებელია მინიმუმ 40 წუთი დახარჯოს სიმშვიდისა და მოდუნებისთვის. შეიძლება ეს იყოს სეირნობა, თბილი შხაპი ან მსუბუქი მასაჟი. თუ დღის გეგმაში ცვლილებაა, წინასწარ აუხსენით ეს ბავშვს.
სწავლა და დავალებები
სასწავლო პროცესში მნიშვნელოვანია, რომ ბავშვს ჰქონდეს მშვიდი სივრცე, სადაც არაფერი არ გაფანტავს მის ყურადღებას. დაიწყეთ და დაასრულეთ სწავლა იმით, რაც მას კარგად გამოსდის. დავალება დაყავით მარტივ ნაწილებად და მკაფიოდ ჩამოაყალიბეთ მითითებები. მაგალითად: „გადმოხატე სურათი და გააფერადე წითელი ფერით“. სთხოვეთ, განმარტოს, რა უნდა გააკეთოს, და მხოლოდ ამის შემდეგ დაიწყოს მოქმედება. საჭიროების შემთხვევაში განმარტება რამდენჯერმეც კი გაიმეორეთ.
თუ მოხდა აფეთქება...
თუ ბავშვს დაემართა ემოციური აფეთქება ან ისტერიკა — არ დასაჯოთ, არ განრისხდეთ. ჯობს ყურადღება გადაატანინოთ, გაიყვანოთ მშვიდ გარემოში. დაეხმარეთ დამშვიდებაში — შეიძლება უბრალოდ ცივი წყლით სახის დაბანაც ეფექტური იყოს.
მედიკამენტების როლი
მკურნალობის საკითხში მედიკამენტებზე დღესაც მიმდინარეობს ფართო დისკუსია. მედიკამენტი არ აჩერებს იმპულსურობას, მაგრამ ეხმარება ყურადღების კონცენტრაციაში. თუმცა, მისი გამოყენება მხოლოდ სპეციალისტის მიერ დანიშნულ შემთხვევებშია დაშვებული და მკაცრ კონტროლს მოითხოვს.
არსებობენ პრეპარატები, რომლებიც ნაკლებად ეფექტურია ყურადღების გასამახვილებლად, თუმცა ნაკლებად იწვევს გვერდით ეფექტებს, თუმცა ნებისმიერი მედიკამენტი ინდივიდუალურად უნდა იყოს შერჩეული. არასწორმა პრეპარატმა ან დოზამ შეიძლება ბავშვის მდგომარეობას დაამძიმოს. ბევრ ქვეყანაში ასეთი წამლები მიეკუთვნება „კონტროლირებად ნივთიერებებს“ და მხოლოდ სპეციალური რეცეპტით იყიდება.
საბოლოოდ...
ADHD არ არის უბრალო აღზრდის სირთულე — ეს არის ქცევითი დარღვევა, რომელსაც სჭირდება კომპლექსური მიდგომა. თუ ფიქრობთ, რომ ბავშვის ქცევა მნიშვნელოვნად ართულებს მის და თქვენი ოჯახის ცხოვრებას, აუცილებლად მიმართეთ სპეციალისტებს.
შედეგიან სტრატეგიას ქმნის გუნდი: ექიმი, ფსიქოლოგი, მასწავლებელი და, რა თქმა უნდა, მშობელი. მოთმინება, თანმიმდევრობა და სიყვარული — ეს სამი ღერძია, რაზეც უნდა დაიბალანსოს ბავშვის გზა წარმატებისკენ. თქვენი მხარდაჭერა შეიძლება გადამწყვეტი აღმოჩნდეს, რომ მან საკუთარი ადგილი იპოვოს სამყაროში.