ყველა ოჯახს თავისი შიდა წესები და ტრადიციები აქვს, ეს სავსებით ნორმალურია, ასეც უნდა იყოს... თუმცა, როდესაც ერთ ოჯახში სხვადასხვა წესებია, ამას შეუძლია წარმოშვას საკმაოდ სერიოზული პროლემები, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ოჯახში ბავშვიცაა. ოჯახი არ არის უბრალოდ იმ ადამიანთა ერთობლიობა, რომელიც სისხლით ენათესავება ბავშვს და რომლებმაც უნდა გაზარდონ იგი. ბავშვისთვის ოჯახი პირველ რიგში, არის იმ უზარმაზარი საზოგადოების პატარა ნიმუში, რომელშიც მოგვიანებით უნდა იფუნქციონიროს. შესაბამამისად, ოჯახი არის მაგალითი იმისა, თუ როგორ ურთიერთობენ ადამიანები დიდ სოციუმში.

ჩემს პრაქტიკაში ძალიან ხშირია შემთხვევები, როდესაც მშობლის ჩივილი ბავშვის არასწორ ქცევებთან დაკავშირებით მოდის სწორედ აქედან - ერთ ოჯახში დამკვიდრებულ სხვადასხვა და ურთიერთსაწინააღმდეგო წესებიდან. ეს პრობლემა ძირითადად ვლინდება მრავალწევრიან ოჯახებში. დედა თვლის, რომ კონკრეტული აღზრდის მეთოდები არის სწორი, მამა თვლის, რომ ბავშვი სხვანაირად უნდა აღიზარდოს, ბებია-ბაბუა კიდევ სხვა მეთოდებს იწონებენ და ყველა თავისი შეხედულებებისამებრ ურთიერთობს ბავშვთან. დედამ რაღაცა აუკრძალა ბავშვს, ამ დროს მამა ან ოჯახის სხვა წევრი (უმეტესად ბებია-ბაბუა) ნებას რთავს ან პირიქით, დედა ეუბნება „კი“-ს, ოჯახის სხვა წევრები - „არა“-ს. რა ხდება ამ დროს?

პირველ რიგში, ბავშვს ვაჩვენებთ, რამდენად ბუნებრივია ქაოტური და ერთმანეთთან მოურიგებელი საზოგადოება, ვაცხოვრებთ ერთგვარ გაურკვევლობაში, სადაც არ არსებობს კარგი და ცუდი საქციელი, არ არსებობს დამკვიდრებული და მყარი წესები და თუკი რაღაცა აკრძალულია, არა უშავს, მაინც შეიძლება ამ აკრძალულის განხორციელება, მაშინაც კი, თუკი აკრძალვის მიზეზი სრულიად ლოგიკურია... და ასევე, არანაკლებ მნიშვნელოვანია - ბავშვის თვალში ადამიანი, რომლის სიტყვას ოჯახში ფასი არ აქვს, ჰკარგავს ავტორიტეტს. თქვა მან „არა“? - მერე რა, ეს არაფერს არ ნიშნავს, თქვა და მორჩა... სამაგიეროდ, სხვა იტყვის „კი“-ს. გასაკვირი არცაა, რომ შემდგომ ამ ადამიანის დარიგებებს ყურს არასდროს დაუგდებს და მოზარდობისას, შესაძლოა, ჯიბრზეც კი მოიქცეს ხოლმე, მის საწინააღმდეგოდ.

რეკომენდებული არაა, ოჯახმა წესები განიხილოს ბავშვის თანდასწრებით; იკამათონ ერთმანეთში იმის თაობაზე, თუ რომლის საქციელია სწორი ბავშვთან მიმართებით. ამ ყველაფერზე სასურველია ოჯახი თავიდანვე შეთანხმდეს და პერიოდულად ისაუბრონ ბავშვისგან იზოლირებით. ბავშვს უნდა ვასწავლოთ მოლაპარაკება, კონფლიქტების მშვიდობიანად მოგვარება, შეთანხმებამდე მისვლა. შეიძლება დედა ცდებოდეს და მისი მეთოდები იყოს ზედმეტად ლიბერალური ან ზედმეტად ავტორიტარული, მან აუცილებლად უნდა გაითვალისწინოს ოჯახის სხვა წევრების შეხედულებები და არ ეთაკილოს საკუთარი პოზიციის დათმობა, ანალოგიურად სხვა წევრებმა. საქმე ბავშვს ეხება, ამ დროს ნამდვილად არაა იმის დრო, თუ ვინ მოიგებს ამ „ბრძოლაში“, საბოლოოდ ვისი წესები გაიმარჯვებს...

ზემოთ ნახსენები შეცდომებით ნამდვილად ვახდენთ ქცევის დარღვევის პროვოცირებას. ამასთანავე ასეთ ქაოსურ და ჩამოუყალიბებელ გარემოში, ბავშვი ვერ სწავლობს საკუთარი თავის კონტროლს, წესების დაცვას (რომელიც უმნიშვნელოვანესია სოციუმში ურთიერთობისთვის), ვერ სწავლობს საკუთარ თავზე პასუხისმგებლობის აღებას, ვერ სწავლობს საკუთარი და სხვისი სიტყვის ფასს, ვერც მოლაპარაკებას... და რატომ ვერ სწავლობს? იმიტომ, რომ ოჯახი ამის საპირისპირო მოდელს აჩვენებს.

ბავშვი უნდა ხედავდეს, როგორი გუნდურია მისი ოჯახი, როგორი თანასწორნი არიან ისინი, რამდენად ფასეულია მათი სიტყვა და რამდენად პატივს სცემენ ერთმანეთს. უნდა ხედავდეს, რომ ოჯახში ხდება საქმეების თანაბრად გადანაწილება, არ იყოფა ის კაცის და ქალის საქმედ, მშობლები და მათ შორის ბებია-ბაბუა შეთანხმებულნი არიან კონკრეტულ წესებზე, რომლითაც ხელმძღვანელობენ... ასეთ დროს ბავშვი ხედავს, თუ როგორია ნამდვილად ჯანსაღი საზოგადოება, ხედავს ადამიანების ერთმანეთისადმი კეთილგანწყობილი დამოკიდებულების მაგალითს. მაშინ კი, ბავშვი ადრეული ასაკიდანვე განმსჭვალულია გარშემო მყოფი სამყაროს მიმართ პოზიტიური, ნდობითა და სიყვარულით სავსე დამოკიდებულებით. ეს კი დადებითად მოქმედებს როგორც მის პიროვნულ განვითარებაზე, ასევე საზოგადოების „გაკეთილშობილებაზე“.

ფსიქოლოგი ანა ცირიკიძე