სამხედრო სავალდებულო სამსახურში წასვლა სხვადასხვა მიზეზით ბევრ ადამიანს არ სურს, თუმცა კონკრეტულად რა შეიძლება გახდეს გაწვევის გადავადების, ან სამხედრო სამსახურისგან გათავისუფლების საფუძველი, ცოტამ თუ იცის.
კანონის მიხედვით, წვევამდელს ფულის გადახდით გაწვევის გადავადება მხოლოდ ორჯერ და მხოლოდ 25 წლის ასაკამდე შეუძლია. 2000 ლარის გადახდის შემთხვევაში, გაწვევას 18 თვით გადაავადებთ. სამხედრო სამსახურში 18-დან 27 წლამდე ასაკის პირებს იწვევენ. თუ წვევამდელი გამოძახების შესახებ ცნობას მიიღებს, ეს დადასტურდება და არ გამოცხადდება, ყოველივე ადმინისტრაციული სამართალდარღვევაა და პირველ ჯერზე, 1000 ლარის ჯარიმას ითვალისწინებს.
Mshoblebi.ge-ს წვევამდელები, მათი მშობლები და ახლობლები ხშირად მოგვმართავენ გაწვევებთან დაკავშირებული კითხვებით. ყველაზე ხშირად დასმულ კითხვებზე პასუხები რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტროს ადმინისტრაციული დეპარტამენტის მობილიზაციისა და სამხედრო სამსახურში გაწვევის სამმართველოს წარმომადგენლისგან, დავით ფერაძისგან მოვისმინეთ.
როგორც დავით ფერაძე გვეუბნება, ჯანმრთელობის ნებისმიერი პრობლემის მქონე ადამიანს გადავადების შემდეგ აუცილებლად იძახებენ და არ აქვს მნიშვნელობა, განკურნებადია, თუ განუკურნებელი ესა თუ დაავადება. ეს არ ეხებათ მხოლოდ შშმ პირებს.
- ჯანმრთელობის რა სახის პრობლემები შეიძლება გახდეს სამხედრო სავალდებულო სამსახურში გაწვევის გადავადების, ან სამსახურიდან გათავისუფლების საფუძველი?
- სამხედრო სავალდებულო სამსახურში გაწვევისას, სამხედრო სამედიცინო საექსპერტო კომისია ხელმძღვანელობს თავდაცვის მინისტრის N 360 ბრძანებით, სადაც გაწერილია დაავადებათა ცხრილი, რომელიც საკმაოდ მოცულობითი დოკუმენტია და განსაზღვრავს ჯანმრთელობის რა მდგომარეობით იღებს ესა თუ ის პირი გადავადებას, ან განთავისუფლებას სამხედრო სამსახურიდან.
ის პირები, რომლებიც იღებენ გადავადებას სამხედრო სამსახურიდან ვარგისიანობის დადგენისას, ყველაზე ხშირად უვადდებათ თერაპიული, ტრამვატოლოგიური და ფსიქიარტიული მდგომარეობის გამო.
- გადავადება ჯანმთელობის მდგომარეობის გამო არის ვადით ერთ წლამდე და ასევე, ეძლევათ გადავადება სამ წლამდე. ეს ყველაფერი კანონმდებლობაშია გაწერილი და არ ატარებს ფორმალურ ხასიათს. არის ჯანმრთელობის პრობლემა, რომელიც მოგვარებადია დროის განსაზღვრულ პერიოდში და არის შეუქცევადი დაავადებებიც. მაგალითად, მხედველობის გარკვეული პრობლემები დღეს განვითარებული ტექნოლოგიების საშუალებით მარტივად გვარდება და ასევე სხვა დაავადებები, რომელიც განკურნებადია და გაწვევისთვის გამოძახების დროს შეიძლება აწუხებდა რომელიმე პირს.
- საქართველოში მოქმედებს კანონი ”არასამხედრო ალტერნატიული სამსახურის შესახებ“. ყველა მოქალაქეს, თავიანთი რწმენის, აღმსარებლობის თუ სხვა შეხედულებისამებრ შეუძლია გაიაროს ალტერნატიული შრომითი სამსახური. ეს იგივე ვალდებულების მოხდის ფორმაა სახელმწიფოს წინაშე.
ალტერნატიული შრომითი სამსახური ითვალისწინებს საზოგადოებისთვის სასარგელო სამუშაოებს, მსახურს ჯანდაცვის სისტემაში, ეკლესიის მშენებლობებზე, სასოფლო სამეურნეო სამუშაობებზე და სხვ.
ალტერნატული შრომითი სამსახურის ვადა არის 18 თვე, ანუ 6 თვით მეტი, ვედრე სამხედრო სავალდებულო სამსახურის ვადა. წელიწადის განმავლობაში, ალტერნატიულ სამსახურს გადის დაახლოებით 500 ადამიანი.
- განსაკუთრებული ნიჭის მქონე ადამიანის, სამხედრო სავალდებულო სამსახურში გაწვევისგან გადავადება, მოქმედი კანონმდებლობით, საქართველოს პრემიერ-მინისტრის დისკრეციული უფლებაა. ადამიანის ნიჭის დასადგენად არ არსებობს არანაირი სახელმწიფო კომისია. ჩემი აზრით, ამის განსაზღვრა ხდება შესაბამისი დახასიათებებისა და შუამდგომლობის საფუძველძე, სადაც ასახულია ან ჩნდება ადამიანის ნიჭის გამოვლენა.
განსაკუთრებული ნიჭით დაჯილდოვებულის სამხედრო სამსახურიდან გადავების ფაქტები იშვიათია და ბოლო 3 წლის განმავლობაში არც ყოფილა.
- საქართველოს კანონში ”სამხედო ვალდებულებისა და სამხედრო სამსახურის შესახებ“
30-მუხლის ,,ვ“ პუნქტით განსაზღვრულია, რომ გადავადებას ექვემდებარება ის წვევამდელი, რომელიც ცხოვრობს და პატრონობს შრომისუუნარო ოჯახის წევრს და ამ შრომისუუნარო წევრს არ ყავს სხვა კანონიერი მომვლელი, რომელსაც შეუძლია მისი მოვლა-პატრონობა. ანუ შეზღუდული შესაძლებლობების ოჯახის წევრთან თუ ცხოვრობს სხვა ოჯახის სრულწლოვანი წევრი, წვევამდელი გადავადებას ვერ მიიღებს.
- სამხედრო სავალდებულო სამსახურში გაწვევას ექვემდებარება ყველა მოქალაქე, რომელიც არ სარგებლობს გადავადების, ან განთავისუფლების უფლებით. გადავადების ერთ-ერთი მუხლია სახელმწიფო მოსაკრებლის გადახდა, რომელიც რეგულირდება ,,სამხედრო სავალდებულო სამსახურის შესახებ“ კანონით და შეადგენს 2000 ლარს 18 თვის ვადით. ამ უფლებით წვევამდელს შეუძლია ისარგებლოს 2-ჯერ, 25 წლის ასაკის მიღწევამდე.
- მეუღლის ყოლა არ არის გადავადების საფუძველი. გადავადების საფუძველია ერთი ბავშვის ყოლა, მისი 3 წლის ასაკის მიღწევამდე, ხოლო 2 ბავშვის ყოლა აძლევს გადავადებას წვევამდელს 27 წლამდე.
- არა, წვევამდელი უნდა იყოს ბავშვების ბიოლოგიური მამა ან/და მოქმედი კანონმდებლობის შესაბამისად უნდა იყოს აღიარებული ბავშვების მამად.
- იმ შემთხვევაში თუ წვევამდელმა მიიღო შეტყობინება სამხედრო სავალდებულო სამსახურში გაწვევის შესახებ, მიუხედავად იმისა თუ სად იმყოფება და რა ფორმით მიიღო ეს შეტყობინება, იგი ვალდებულია გამოცხადდეს გამწვევ კომისიაზე. გამწვევ კომისიაზე არ გამოცხადება ითვლება ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად და ადმინისტრაციული სამართალდარღვათა კოდექსის 1971 მუხლით, ისჯება ჯარიმით 1000 ლარის ოდენობით.
- ყველა მუნიციპალიტეტში არსებობს სამხედრო სამსახურში გამწვევი კომისია. პირი რომელიც არ სარგებლობს გადავადების უფლებით, ექვემდებარება გაწვევას, გამწვევმა კომისიამ მიიღო გადაწყვეტილება გაწვევის შესახებ და ამის შემდგომ ის არ ცხადდება სამედიცინო კომისიის გასავლელად, ან სამედიცინო კომისიის მსველობისას, ან სამედიცინო კომისიის გავლის შემდგომ, თვითნებურად მიატოვებს იმ ტერიტორიას, საიდანაც უნდა მოხდეს მისი გაწვევა, სისხლის სამართლის დანაშაულია და სისხლის სამართლის კოდექსის 256-ე მუხლის თანახმად, ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამ წლამდე.
- თვითდაზიანების მიყენება სამხედრო სავალდებულო სამსახურის თავის არიდების მიზნით, ისჯება სისხლის სამართლის კოდექსის იგივე 356-ე მუხლით 3 წლამდე ვადით. თვითდაზიანების მიყენების შემთხვევები სამხედრო სამსახურისაგან თავის არიდების მიზნით ძალიან შემცირებულია.
- როგორც ჩემთვის ცნობილია, საქართველოს პარლამენტში დარეგისტრირებულია კანონპროექტი ზოგადად ”მღვდელმსახურობის“ საკითხთან დაკავშირებით. დარწმუნებული ვარ ეს საკითხი დარეგულირდება სამართლებრივად ისე რომ არ ხდებოდეს ხელოვნურად ”გადავადების“ მიღება სამხედრო სავალდებულო სამსახურიდან.
როგორც",გირჩის“-ს წარმომადგენლები ამბობენ, 30 000 მდე წვევამდელი ”გაანთავისუფლეს“ გაწვევისაგან, თუმცა ოფიციალურად მუნიციპალიტეტებში დღევანდელი მდგომარეობით წარმოდგენილია 7000-მდე ცნობა და აქედანაც გარკვეული ნაწილი ამბობს, რომ შეცდომაში იყვნენ შეყვანილი და ჩარიცხულები არიან სამხედრო სამსახურში. არსებობს მონაცემები, რომ ერთ პიროვნებას 3-4 ჯერ აქვთ მათ მიერ (”გირჩის”) ”მღვდელმსახურის“ წოდება მინიჭებული.
- სამხედრო სავალდებულო სამსახურში გაწვევას ექვემდებარებიან მამაკაცები 18 დან 27 წლის ასაკამდე.
- სამხედრო სამსახურში გაწვევა ხორციელდება წელიწადში 2-ჯერ. ყოველი გაწვევისას გამოიცემა მთავრობის დადგენილება, სადაც გაწერილია, თუ რომელ უწყებას რამდენი წვევამდელი ესაჭიროება. წვევამდელები გაიწვევიან თავდაცვის სამინისტროს თავდაცვის ძალებში, შინაგან საქმეთა სამინისტროს სტრუქტურაში, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურში, სახელმწიფო დაცვის სპეციალურ სამსახურში და ცოტა რაოდენობით იუსტიციის სამინისტროს სპეციალურ პენიტენციურ სამსახურში. განაწილება ხორციელდება თანაფარდობის პრინციპით და გარკვეულ შემთხვევაში, ფიზიკური მონაცემების გათვალისწინებით.
ასევევ აღსანიშნავია რომ ყველასათვის გასათავისებელია, რა არის ვალდებულება ქვეყნის წინაშე და რა შეიძლება მოყვეს ამ ვალდებულების შეუსრულებლობას.
დღეს ჩვენს ქვეყანაში არის შერეული სისტემა, ანუ გვაქვს საკონტრაქტო და სავალებულო სამხედრო სამსახური. საჭიროა, რომ განვითარდეს ეს სისტემა და ასევე გაძლიერდეს სარეზერვო სამსახური რისი ნაბიჯებიც უკვე სახეზეა.
ხატია ვარდოსანიძე