რიჩარდ ლუგარის სახელობის საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის კვლევითი ცენტრი ქართულ-ამერიკული პროექტია, რომლის მშენებლობა 2004 წლიდან დაიწყო, 2013 წელს კი სრულ ექსპლუატაციაში შევიდა. ლუგარის ლაბორატორია აღჭურვილია უახლესი ტექნოლოგიით, რომლის მიზანია საშიშ დაავადებათა გამომწვევი პათოგენების დროული აღმოჩენა და საჭირო ზომების მიღება. გარდა ამისა, ლუგარის ცენტრი ერთადერთი BSL-3 ლაბორატორიაა მთელ კავკასიაში. ლაბორატორიის დაარსებიდან დღემდე უამრავი მითი არსებობს, რაც საბოლოო ჯამში, უარყოფითად მოქმედებს მოსახლეობის ნაწილის ცნობიერებაზე.
"ლუგარის ცენტრში უნდა გავიგოთ, რა გვჭირს. შეგვიძლია, მუდმივად ვადევნოთ თვალი, რა ხდება ქვეყანაში გადამდები დაავადებების კუთხით. დავაკვირდეთ, რაიმე მიკრობის მატარებელი თაგვი ხომ არ გამოჩნდა, რომ შემდეგ ადამიანზე არ გადავიდეს. ვნახოთ სხვადასხვა სახის კოღო და შევაფასოთ რისკები, რა დაავადებების გადატანა შეუძლიათ მათ და როგორ დავიცვათ თავი, შევისწავლოთ, მაგალითად ტკიპები და რაც მთავარია, ვნახოთ, რა დაავადებებს ატარებენ ადამიანები." - ამბობს დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის სამეცნიერო ხელმძღვანელი, პაატა იმნაძე.
ლუგარის ლაბორატორიაში სტუდენტებს, მაგისტრანტებსა და დოქტორანტებს სრულიად უსასყიდლოდ კვლევითი საქმიანობის შესაძლებლობა აქვთ და ხშირად მიდიან პრაქტიკული უნარ-ჩვევების განვითარებისა და პროფესიული ცოდნის გაღრმავებისთვის.
გარდა ამისა, ლუგარის ლაბორატორიაში ევროპიდან, ამერიკიდან და ცენტრალური აზიის ბევრი ქვეყნიდან ყოველწლიურად უამრავი სტუმარი მიდის და ქართველი ექსპერტები საკუთარ გამოცდილებას უზიარებენ მათ.
"აქ წარმოდგენილია საქართველოში არსებული ვირუსების საცავი. ჯერ კიდევ საბჭოთა კავშირის დროიდან ხდებოდა ამ ნიმუშების შეგროვება, ვირუსული და ბაქტერიული პათოგენების საკმაოდ დიდი სიაა. გვაქვს შესაძლებლობა, გენეტიკურად გავშიფროთ და ზუსტად ვიცოდეთ, რა გვაქვს საცავში. ოდესღაც რა ყოფილა ჩვენთან და ახლი შემთხვევა თუ იქნება, შევადაროთ მას და ვთქვათ, ენდემური პათოგენია თუ სხვადასხვა მიზეზით სხვა ქვეყნიდან შემოსული. ადრე ეს ყველაფერი მოსკოვში ხდებოდა, დღეს ჩვენთანაა შესაძლებელი და მგონია, რომ სწორედ ეს არის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მიზეზი, რატომაც რუსეთს ლუგარის არსებობა არ მოსწონს. მეოსახლეობის რაღაც ნაწილი ამას იჯერებს და ჩემთვის ყველაზე გულსატკენი ისაა, რომ შეიძლება ადამიანმა დაიჯეროს, რომ კარგი თანამედროვე ლაბორატორია ქვეყნისთვის მავნე იყოს." - ამბობს ადამ კოტორაშვილი.
ლუგარის ლაბორატორია ამერიკელების პროექტია და აქ ბიოლოგიური იარაღის შექმნა ხდება. "მომისმენია, რომ ამერიკელები რატომ აკეთებენ მესამე დონის ლაბორატორიას საქართველოში მაშინ, როცა თავადაც არ აქვთო. ეს არის ძალიან დიდი სიცრუე და უცოდინარობა. რომ დაგუგლოთ ამერიკაში მეოთხე დონის 12 მოქმედი ლაბორატორიაა. მესამე დონის კი ათასობითაა. ჩვენ ზუსტად იმავე საქმეს ვაკეთებთ, რასაც ვაკეთებდით 2013 წლამდე ასათიანის ქუჩაზე. უბრალოდ, ჩვენი თანამშრომელი მაშინ დაცული არ იყო. ახლა სპეციალური უსაფრთხოების კაბინეტებში მუშაობს, ხელებს რომ შეყოფს, გარეთ არაფერი გამოდის იმიტომ, რომ იქ სტერილური ჰაერის ფარდაა. იმ ოთახში, სადაც მუშაობს, უარყოფითი წნევაა და კორიდორში ის ჰაერი ვერასდროს გავა. ჰაერი ისეთ სამმაგ ფილტრს გადის, რომ ვერც ერთი ვირუსი გაძვრება. ყველაფერი ისეა დაცული, ოთახიდან ვერაფერი გამოაღწევს." - აღნიშნავს პაატა იმნაძე.
"ადამიანი აცრის არჩატარების გამო შეიძლება მოკვდეს. ბებიების თაობას შეიძლება ახსოვდეს, როგორ კლავდა ყვავილი. დიფთერია სულ ახლახან მოტრიალდა საქართველოში. სწორედ მან ძალიან ბევრი ადამიანი მოკლა 90-იანი წლების დასაწყისში იმიტომ, რომ იმუნიზაცია ჩავარდა. წითელათი ბოლო 2 წელიწადში 5 ადამიანია მკვდარი. ადამიანებს ავიწყდებათ, რომ ეს დაავადებები მომაკვდინებელია. დღეს მსგავსი დაავადებებით აღარ იღუპებიან იმიტომ, რომ იცრებიან. ჩვენ ვაკვირდებით, ვსწავლობთ, რა ვირუსი ცირკულირებს საქართველოს ტერიტორიაზე და შემდეგ ვიღებთ გადაწყვეტილებას, რით შეიძლება ვებრძოლოთ მას.“- აღნიშნავს Mshoblebi.ge-სთან საუბრისას პაატა იმნაძე.
თამარ იაკობაშვილი