თურქეთის კლინიკებშიც უკვირთ, ასეთ შედეგებამდე როგორ მივდივართ და რატომ მანამ არ ვმკურნალობთ, სანამ მდგომარეობა გართულდება ჯანმრთელობით გამოწვეული პრობლემების გამო, ჩვენს ქვეყანაში უამრავი ადამიანის სიცოცხლე დგება საფრთხის ქვეშ. მით უმეტეს, თუ მკურნალობისთვის საჭირო თანხის შეგროვება ავადმყოფისთვის ვერ ხერხდება. სოციალურ ქსელში ხშირად ხვდებით პატარა ბავშვების, მოზარდების თუ ასაკოვანი ადამიანების გართულებული მდგომარეობის შესახებ ინფორმაციებს და როგორც ცნობილია, კეთილი ადამიანების შემოწირულობით, დახმარებით არაერთი სიცოცხლის გადარჩენა მოხერხდა. იმის გასარკვევად, თუ რა სირთულეების გადალახვა უწევთ ჩვენს ქვეყანაში პაციენტებს და მათ ოჯახებს, გვესაუბრება "დედების ფონდის" დამფუძნებელი ვიკა ჩიმჩიური, რომელსაც ბევრი ადამიანი იცნობს მისი საქველმოქმედო საქმიანობის გამო.
- პირველ რიგში მინდა აღვნიშნო, რომ ძალიან რთულია ფორმა ასის დაწერა. მით უმეტეს, თუ პაციენტს საქართველოში ვერ მკურნალობენ და უკვე გადასაყვანი ხდება სხვა ქვეყანაში. ხდება ისე, რომ არ გვიწერენ ფორმა ასს. ასევე პრობლემა ექმნებათ ბენეფიციარებს ჯანდაცვის სამინისტროს მხრიდან დაფინანსების კუთხით. ჩვენს ფონდსაც უჭირს უკვე თანხის მობილიზება, მოგეხსენებათ, როგორი ეკონომიკური მდგომარეობაც გვაქვს ქვეყანაში, ამიტომ ხანდახან თითო ლარითაც კი ვერ ვახერხებთ მოქალაქეები ერთმანეთის დახმარებას. ასევე ვაწყდებით პრობლემებს თავად ბენეფიციარების მხრიდანაც, სჭირდებათ, უნდათ ჩვენი დახმარება, მაგრამ არ გვთანხმდებიან, რომ გამოჩნდნენ ვიზუალურად, ამ ფორმით კი შეუძლებელია, მათ დახმარება გავუწიოთ, რადგან არ გვაქვს დანაზოგი და რესურსი, რომ ინფორმაციის გასაჯაროების გარეშე დავეხმაროთ. ფოტო, ვიდეო მასალა გვეხმარება, გასაჭირში მყოფი ადამიანის ტკივილი საზოგადოებამდე მივიტანოთ. სხვა რომ არაფერი, უნდობლობის განცდა ეუფლებათ მოქალაქეებს, ვიზუალური მასალის გარეშე.
- რა თქმა უნდა, ყოფილა, ოღონდ ჩვენი ფონდის გვერდის ავლით. როცა ინფორმაციას ავრცელებ და ხალხს აცნობ კონკრეტული პაციენტის ისტორიას, მერე თავადაც ავრცელებენ ამ ამბავს და სათავისოდ იყენებენ სხვა ანგარიშების მითითებით. არის შემთხვევები, როცა გაფეტიშებულად უყვარდებათ კონკრეტული ბენეფიციარი და ამ გარემოებით მშობლები სარგებლობენ.
- გვქონია შემთხვევა, როცა მშობელმა გვითხრა და შესაბამისი სამედიცინო დასკვნაც წარმოგვიდგინა, რომლის მიხედვითაც ბავშვს ჰქონდა ჰოჩკინის ლიმფომა, თუმცა საზღვარგარეთ დიაგნოზის გადამოწმების შემდეგ აღმოჩნდა, რომ გლანდების შედეგად ჰქონდა გაღიზიანებული ლიმფური კვანძები. აქ, საქართველოში კი ამ ბავშვს უწყებდნენ ქიმიოთერაპიას. საბედნიეროდ, ბავშვი გადარჩა გლანდების ოპერაციით, მას შემდეგ, რაც სწორი დიაგნოზი დაუსვეს ჩვენი ქვეყნის ფარგლებს გარეთ.
გემახსოვრებათ ასევე ბუკა ნიკურაძის ამბავი, ბავშვის, რომელსაც ლეიკემია არ ჰქონდა და მაღალდოზირებადი ქიმიოთერაპიით უმკურნალეს, რის შედეგადაც განუვითარდა სოკო და ბავშვი არა სისხლის გათეთრებით, არამედ სოკოთი გარდაიცვალა.
ჩვენ არ ვლანძღავთ ქართველ ექიმებს, ჩვენ გვინდა სისტემა შეიცვალოს. ქართველ ხალხს თავის შველა და გაქცევა არ უწევდეს საზღვარგარეთ, ფინანსდებოდეს ის დაავადებები, რასაც სხვა ქვეყანა ლტოლვილად ჩაბარებულ ქართველებს უფინანსებს. ჩვენ ყველა ექიმს ერთ ქვაბში არ ვხარშავთ. კარგი აქაც იქნება, მაგრამ ჩვენ არ ვართ იმხელა ერი, რომ ასეთ ცდებს გვიტარებდნენ.
- ძალიან ძნელი სათქმელია. არაერთი შემთხვევაა, როცა გარადაცვლილის ოჯახმა ბრძოლით ვერაფერს მიაღწია, შესაბამისად პასუხიც არავის უგია არასწორი დიაგნოზის დასმისთვის და მკურნალობისთვის.
მინდა ვთქვა, რომ როცა ადამიანები არასწორი დიაგნოზის პირისპირ აღმოჩნდებიან, არ შეეშინდეთ ხმის ამოღების. თვითონ რომ მდგომარეობიდან გამოსავალი ნახონ, ეს სხვებს ვერ დაიცავს იგივე შემთხვევაში. არის მეორე გარემოებაც, როცა ხმის ამოღების შიში არსებობს. მაგალითად, იყო შემთხვევა კლინიკაში ყოფნის პერიოდში, ბავშვს გაურთულდა ჯანმრთელობის მდგომარეობა, დედამ კი ამაზე დაწერა პოსტი სოციალურ ქსელში, რომელიც მერე ჩვენ გადავაზიარეთ. ცოტა ხანში თავად ბავშვის დედამ დაგვირეკა და სასწრაფოდ წაგვაშლევინა ეს პოსტი. "კიდევ უფრო მეტი პრობლემა შემექმნა და ბავშვს ხელს არ ჰკიდებენო". ისე ხდება, რომ ასეთ პაციენტებს პროვოკატორებს ეძახიან და კლინიკები შეთქმულებივით გაურბიან. არის ძალიან გულგრილი დამოკიდებულება, რეანიმაციის პაციენტს ეუბნებიან, რომ თუ თანხას არ გადაიხდი, გაგიშვებთ. თუ საყოველთაო დაფინანსება გაქვს და ამოიწურა, იძულებული ხდები, პაციენტი სახლში წამოიყვანო. ასეთი შემთხვევები თურქეთში არ მქონია, რომ პაციენტი ფულის არქონის გამო კლინიკიდან გამოეშვათ. მახსენდება ერთი ფაქტი, როცა პაციენტს გაუკეთდა ოპერაცია და მდგომარეობა გაურთულდა. მაგალითად, იყო გოგონა, რომელიც სამწუხაროდ, გარდაიცვალა, მას ჰქონდა მელანომა, ბეჭზე ჰქონდა ხალი, ოპერაციის შემდეგ გაწერეს. პაციენტს არ ჰქონდა სახსრები, რომ ქიმიოთერაპია დაეწყო, გაურთულდა მდგომარეობა და დადგა ფატალური შედეგი. ჩვენ გვიან მოგვმართა და ვეღარაფრით ვუშველეთ. ძვირადღირებული მედიკამენტები სჭირდებოდა და არ უფინანსდებოდა. მინდა აღვნიშნო ისიც, რომ აგრესია მოდის ხშირად ჯანდაცვის სამინისტროსგან ჩვენი პოსტების ქვეშ, წერენ, რომ საქართველოში სტანდარტული ქიმიოთერაპიები ფინანსდება, მაგრამ რამდენი ბენეფიციარიც მე მყოლია, არ დაუფინანსებიათ, თან ეს სტანდარტული ქიმიოთერაპია არავის სჭირდება და მეორეც, თუ ფინანსდება, ფინანსდება რაღაც ნაწილი.
როგორც გითხარით, ხშირია ფაქტები არასწორად დასმული დიაგნოზის და არც დგება ექიმების პასუხისმგებლობის საკითხი, თუ სახეზე არ გვაქვს რაიმე ფატალური შედეგი და გარდაცვლილი ოჯახი არ ითხოვს კონკრეტული პირების დასჯას. ისიც უნდა აღვნიშნოთ, რომ დავის წამოწყება და საქმის ბოლომდე მიყვანა ფინანსებს და ძალიან დიდ დროს მოითხოვს. ვთვლი, რომ ასეთ დროს თავი ოჯახმა კი არ უნდა დაიცვას, სახელმწიფომ უნდა დაიცვას. დიაგნოზის დასმაც ისეთ თანხებთან არის დაკავშირებული, რომ სხვა კლინიკაში გადამოწმების შანსი მცირეა, ოჯახს არ აქვს რიგ შემთხვევაში ამის ფუფუნება, ამიტომ ერთი ქართული კლინიკიდან მეორე კლინიკაში წასვლას ურჩევნია საზღვარგარეთ დაუსვან დიაგნოზი.
- თანხის შესაბამისად ხდება გადაწყვეტილების მიღება, თუ სად შეიძლება გადავამისამართოთ პაციენტი სამკურნალოდ. ქართველი პაციენტებისთვის უფრო მოსახერხებელია თურქეთის კლინიკებში მკურნალობა. თუ პაციენტს მიაკუთვნებენ ისეთ ფორმა ასს, რომელიც ითვალისწინებს ჯანდაცვის სამინისტროს მხრიდან გარკვეული თანხის გამოყოფას, მაშინ მერე ჩვენც ვეხმარებით და თავად ოჯახიც ცდილობს თანხის შეგროვებას. ჩვენს ფონდს აქვს რამდენიმე კლინიკასთან საგარანტიო სახის ურთიერთობა, რომ ეტაპობრივადაც გადავრიცხოთ თანხები. ჩვენ არანაირ დახმარებას არ ვიღებთ სახელმწიფოსგან, პირიქით, ხელს გვიშლიან. ხალხს ჰგონია, რომ სახელმწიფო უფინანსებს მკურნალობის ხარჯებს პაციენტებს და რა საჭიროა ჩვენი ფონდის საშაულებით დახმარების გაწევა მათთვის, არადა, სახელმწიფოს მხრიდან დაფინანსება იმდენად მწირი და მიზერულია, რომ მათ იმედად ყოფნა შეუძლებელია.
ანო ემხვარი, ფონდის წარმომადგენელი:
- საჯარო სექტორიდან საერთოდ არ არის ჩართულობა, თუნდაც შემოწირულობების სახით გაიღონ თანხები ფონდისთვის. ისე კი, ბენიფიციარებს პრიორიტეტების მიხედვით ურიცხავენ, მართალია, მცირე რაოდენობის თანხებს, მაგრამ მაინც ურიცხავენ. აქვე უნდა აღვნიშნოთ ისიც, რომ დაფინანსების მოპოვებაც ძალიან რთულია, ადრე თუ იყო ორი ეტაპი და მიდიოდა პაციენტი და იღებდა ფორმა ასს და მერე აბარებდა ჯანდაცვის სამინისტროში, უწყება იხილავდა და აფინანსებდა. ახლა უნდა მიიტანონ ფორმა ასი, სადაც გაწერილი იქნება, რომ ამ პაციენტს ნამდვილად ესაჭიროება ოპერაცია, შემდეგ ხდება გადამისამართება ექსპერტთან, რომელმაც უნდა დაადასტუროს, რომ დიახ, ნამდვილად საჭიროებს ადამიანი ოპერაციას, ბოლო ეტაპზე კომისია წყვეტს დაფინანსება-არდაფინანსების საკითხს. ეს პროცედურები კი დროში იწელება, მინიმუმ ორი კვირა, მაქსიმუმ ერთი თვე.
- თანხის გადმორიცხვა ხდება ჩვენი ფონდის ანგარიშზე. თანხებთან წვდომა გვაქვს მხოლოდ ჩვენ. თითოეულ თეთრზე ჩვენ ვაგებთ პასუხს. თუმცა თუ ოჯახს გაუთვალისწინებელი ხარჯისთვის და განსაკუთრებული საჭიროებისთვის სჭირდება თანხა, ამ შემთხვევაში შეიძლება გავუწიოთ ანგარიში, თან თანხის ოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს ათას ლარს. არაერთი შემთხვევა ყოფილა პაციენტების მშობლების მხრიდან, რომ დასახმარებლად ჩარიცხული თანხა თავად განეკარგათ, რაზეც ჩვენ არ ვთანხმდებით, რადგანაც ჩვენ პასუხს ვაგებთ თითოეული თეთრის მიზნობრიობაზე. ხალხიდანაც წამოსულა კითხვები, რატომ არ ვდებთ მშობლების ანგარიშის ნომრებს. პირველ რიგში მინდა განვმარტო, რომ ვერ ვენდობი მშობლებს, რა თქმა უნდა, ყველას ერთ ქვაბში ვერ მოვხარშავ, მაგრამ ამ მხრივ ძალიან ვიჩენთ სიფრთხილეს, რადგან ბავშვს დასახმარებლად გამოყოფილი თანხა სხვა საჭიროებისთვის არ გამოიყენონ. ფონდის საქმიანობის საწყის ეტაპზე, გამოუცდელობის თუ ადამინური მომენტების გათვალისწინების გამო გადაგვირიცხავს თანხა და მერე გაგვიგია, რომ ფული არამიზნობრივად დაიხარჯა. ახლა უკვე, დახმარების კუთხითაც განვიხილავთ პაციენტის მდგომარეობას, რომელს უფრო სწრაფად ესაჭიროება ოპერაცია და მკურნალობა. მცდარი ინფორმაციის გავრცელებისგან აბსოლუტურად ვიზღვევთ თავს, იმ რაიონშიც კი ვკითხულობ კონკრეტული ბენეფიციარის მდგომარეობას, საიდანაც მოჰყავთ ჩვენთან, რათა საზოგადოება შეცდომაში არ შევიყვანოთ.
"დედები ის ძალაა, სამყაროს რომ შემოაბრუნებს საუკეთესო კუთხით"
- დიახ. ასეც ხდება ხოლმე. ჩვენ ყველანაირად ვცდილობთ ბენეფიციარების დახმარებას და ხშირად რეანიმაციაშიც კი შევდივართ ლაივჩართვებისთვის, რომ პაციენტის მდგომარება საზოგადოებას დავანახოთ, ასეთ დროს კი, როცა გვცნობენ, გვეუბნებიან, "თქვენ ხომ "დედების ფონდიდან" ხართ", და გვზღუდავენ, თუმცა წინააღმდეგობების მიუხედავად მაინც მაქსიმალურად ვცდილობთ, შემომწირველების გულამდე მივიტანოთ თითოეული ავადმყოფის პრობლემა.
- ამ კუთხით, საქართველოში არც ერთ კლინიკას სურვილიც კი არ გამოუთქვამს თანამშრომლობის. თან პრობლემა ისიც არის, რომ პასუხისმგებლობის აღებაც არ უნდათ პაციენტის ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე. აი, მაგალითად, თურქეთში გვეუბნებიან პროგნოზებს, რამდენად შედეგიანი იქნება მკურნალობა, რა მოლოდინი უნდა გვქონდეს. მართალია, სრულ გარანტიას ვერავინ მოგვცემს, მაგრამ წინასწარი პროგნოზების გაკეთების მხრივ საზღვარგარეთის კლინიკები მეტად გვწყალობენ, როცა საბუთებს წინასწარ ვაგზავნით, იმასაც კი გვეუბნებიან აქვს თუ არა პაციენტს გადარჩენის შანსი. აი, საქართველოში კი ყველა ოპერაციას თანხმდებიან, მიუხედავად იმისა, იხსნის თუ არა ეს პაციენტის სიცოცხლეს. საზღვარგარეთ არ დგას პაციენტების რაოდენობის პრობლემა და ამიტომ უფრთხილდებიან სახელს.
- გავულანძღივართ, შეურაცხყოფაც კი მოუყენებიათ. არის ფაქტები, როცა გვეუბნებიან, რატომ არ მოგროვდა თანხა, რომ სასწრაფოდ ესაჭიროებათ მკურნალობა. ჩვენ ძალიან ვცდილობთ მათ დასახმარებლად ყველაფერს, მაგრამ როცა ჩვენს ზემოთ ძალა არ არის, რა უნდა ვქნათ, დამოკიდებული ვართ შემომწირველების კეთილ ნებაზე. მაქსიმალურად ვცდილობთ მეტი ადამიანის ყურამდე მივიდეს კონკრეტული ადამიანის გასაჭირი, მაგრამ ხდება ისეც, რომ თვითონ ადამიანებს ბეზრდებათ ამდენი გაჭირვების გაზიარება და მათგანაც ვიღებთ შენიშვნებს, რომ ყელში ამოუვიდათ მძიმე შინაარსის პოსტები.
- შეიძლება თავად ოჯახიც არ იყოს ამის შესახებ ინფორმირებული და სხვა გარეშე პირებმა იმოქმედონ ასე ბოროტად, სამწუხაროდ, ასეთი შემთხვევებისგან თავს ვერ ვიცავთ. მსგავსი ფაქტები ფიზიკურად გაკონტროლება ფაქტობრივად შეუძლებელია, თუ კონკრეტულ ფაქტს თავად არ წავაწყდებით.
- ძირითადად ტრავმატოლოგიური, ონკოლოგიური დაავადებები იჩენენ თავს, ასევე არის სქოლიოზის შემთხვევები. ჩვენი მოქალაქეების ჯანმრთელობის გაუარესებული მდგომარეობის მთავარი მიზეზი უმეტეს შემთხვევაში არის უსახსრობა, სწორედ უსახსრობის გამო ხდება, რომ გადაუდებელი ოპერაციების ზღვრამდე არიან მისული პაციენტები, რომლებიც დახმარების თხოვნით მოგვმართავენ. თურქეთის კლინიკებშიც უკვირთ, ასეთ შედეგებამდე როგორ მივდივართ და რატომ მანამ არ ვმკურნალობთ, სანამ მდგომარეობა გართულდება.
- რა თქმა უნდა, კი. თითქმის ყველასთან გვაქვს კონტაქტი. ჩვენც და ხალხსაც აინტერესებთ, როგორ დასრულდა მკურნალობა, როგორ გრძნობენ თავს და ა.შ. განსაკუთრებით მახსენდება ელენე დუმბაძის ისტორია, რომელსაც ჰქონდა ლეიკემია და თითქმის ერთი წლის განმავლობაში მისი ცხოვრებით ვიცხოვრეთ, მის სამკურნალოდ გადავრიცხეთ 40 000 დოლარამდე ოდენობის თანხა. გვქონია ასევე შემთხვევები, როცა პაციენტებს უშვებდნენ საავადმყოფოდან თანხის არქონის გამო. გვახსოვს ელენე შულაიას ისტორიაც, რომლის დასახმარებლადაც იმაზე მეტი თანხა შემოვიდა, ვიდრე სჭირდებოდა და მამამ გვითხრა, რომ მხოლოდ ბილეთების, ტრანსპორტირების თანხა გადმომირიცხეთ და დარჩენილი თანხა სხვა ბავშვებს მოახმარეთო. ეს ჟესტი იმდემად მოულოდნელი იყო, რომ ვთხოვე დაეწერა, რაც სიტყვიერად მითხრა.
რუსკა კილასონია