21 მარტი დაუნის სინდრომის მსოფლიო დღეა. ამ დღესთან დაკავშირებით და ასევე დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვების პრობლემების უკეთ გასაცნობად ვესაუბრეთ ჩვენი ვებგვერდის მკითხველებისთვის კარგად ნაცნობ ინგა ლოლაძეს, რომელიც ძალიან აქტიურად არის ჩართული ამ სფეროში და ბევრ სხვაზე უკეთ იცის, რა შეიცვალა წლების განმავლობაში და რა პრობლემებია ახლა.
როდესაც ინგა ლოლაძემ გაიგო, რომ მისი მეორე ქალიშვილო დაუნის სინდრომით დაიბადა, შეშინებული და გაოგნებული იყო. თუმცა ქალბატონმა ინგამ მალევე გადალახა ქალიშვილის დაბადების შემდეგ გაჩენილი შიში, ტკივილი და დააარსა არასამთავრობო ორგანიზაცია „მზის შვილები“, რომელიც დღეს საქართველოში უპირობოდ ეხმარება „მზის შვილებს“. გზა, რომელიც ქალბატონმა ინგამ პატარა ნინიკოსთან ერთად გაიარა, არ იყო მარტივი, თუმცა შედეგი ნამდვილად გამოიღო. მაშ ასე, რა შეიცვალა წლების განმავლობაში, როგორია დღეს საზოგადოების ცნობადობა და რა პრობლემებს აწყდებიან დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვები და დედები, ამის შესახებ ქალბატონი ინგა გვესაუბრა.
– თქვენ ვერ წარმოიდგენთ, ამ წლების განავლობაში რამდენი რამე შეიცვალა და როგორი წინსვლა გვაქვს. პირველ რიგში შეიცვალა დამოკიდებულება. ადრე ამბობდნენ, რომ საცოდავია, უბედურია... დღეს კი უყურებენ, როგორც თანასწორს. კარგად იციან და აქვთ გათვითცნობიერებული, რომ იმდენი არ შეუძლიათ, რაც ტიპიური განვითარების მქონე ადამიანებს, მაგრამ ხვდებიან იმასაც, რომ ელემენტარული დახმარება და იმაზე მეტს გააკეთებენ, ვიდე აქამდე აკეთებდნენ.
– სამწუხაროდ, პრობლემები მაინც რჩება. პირად შემთხვევას მოგიყვანთ მაგალითად. ამ ზაფხულს სოციალურ ქსელში აიტვირთა ნინოს ფოტოები, რომელიც აღებული იყო ჩემი ფეისბუქიდან. ფოტოებზე მიწერილი იყო უხამსი სიტყვები, საშინლად შეურაცხმყოფელი ფრაზები. ეს იყო დისკრიმინაციის უმაღლესი ფორმა და გამოხატულება. ეს იყო რამდენიმე ადამიანისგან შემდგარი რაღაც სექტასავით ჯგუფი, რომლებიც აზიარებდნენ ჩემი შვილის ფოტოებს, ასევე სხვა დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვის ფოტოებს. ეს იყო ძალიან მტკივნეული ფაქტი. მაგრამ ჩვენდა სასიხარულოდ, დღეს ეს არის ძალიან იშვიათი შემთხვევა.
– ადაპტაცია მოხდა, მაგრამ აქაც გვხვდება გარკვეული პრობლემები. მყავს ნაცნობი, რომელმაც ოთხი თუ ხუთი სკოლა გამოუცვალა ბავშვს, რომლიც მეოთხე კლასში არ არის ჯერ. მიზეზი გახლდათ ის, რომ მასწავლებლებმა ვერ შეძლეს ბავშვთან მუშაობა. ჩვენდა სასიხარულოდ, სპეცპედაგოგებს მიენიჭათ ჩვეულებრივი მასწავლებლის სტატუსი. ანუ გაუთანასწორდნენ პედაგოგებს და ესეც ძალიან სასიხარულო ფაქტია. თუმცა არც ისე იშვიათად არის შემთხვევები, როცა ჰგონიათ, ჩვენი შვილები იმიტომ დაგვყავს სკოლაში, რომ რესურსოთახში გაატაროს მთელი დღე. სულაც არ მემეტება ჩემი შვილი რესურსოთახისთვის. მე მაქვს სარეაბილიტაციო ცენტრი, სადაც ბევრად უკეთესად მივაქცევ ბავშვს ყურადღებას. სკოლაში ვაგზავნი იმიტომ, რომ ისწავლოს ბავშვებთან და პედაგოგთან ურთიერთობა. ხშირად პედაგოგები ამას ვერ ხვდებიან. ვთქვათ, ტიპიური განვითარების ბავშვმა რამე დააშავა, ზოგიერთი პედაგოგი ამას ტრაგედიად არ აღიქვამს, ჩვეულებრივ ამბად იღებს, მაგრამ თუ ჩვენმა შვილმა დააშავა და არ დაუჯერებს მასწავლებელს, მაშინ ჰგონიათ, რომ რაღაც გასაკუთრებული მოხდა და რესურსოთახში უნდა გაუშვან ბავშვი.
"მეგონა, ყველაზე უბედური დედა ვიყავი... ახლა ვიცი, ყველაზე ბედნიერი ვარ”
– პედაგოგს ორსაათიანი ტრენინგი არ ეყოფა იმისთვის, რომ ჩვენს შვილებთან მუშაობა ისწავლოს. 12 წელია დედა ვარ და ხშირად მე მეშლება რაღაცები ჩემს შვილთან ურთიერთობაში. ძალიან კვალიფიცირებული კადრი გვჭირდება ამისათვის. განათლების სამინისტრომ ძალიან უნდა მოინდომოს, რომ გადაამზადოს კადრი. ამას თვეები სჭირდება. ეტაპობრივად უნდა მოხდეს გადამზადება. აუცილებელია, რომ განათლების სისტემაში განხორციელდეს ისეთი რეფორმა, რომელიც ჩვენი შვილებისთვის იქნება სასიკეთო.
თუმცა აქვე არ შემიძლია არ აღვნიშნო, რომ ბოლო სამ წელიწადში ჩვენს ქვეყანაში უზარმაზარი ნაბიჯები გადაიდგა თუნდაც განათლების მხრივ, თუნდაც სამედიცინო კუთხით.
– სამწუხაროდ, უმაღლესი სასწავლებელი არა მარტო საქართველოში, არამედ უცხოეთის ბევრ ქვეყანაში დიდი პრობლემაა. ინტელექტუალური შეზღუდვების მქონე პირი, რომელიც ტექსტებს ვერ ჩააბარებს, ატესტატს ვერ იღებს, შესაბამისად ვერც უმაღლესში ჩააბარებს. ეს ევროპის ბევრ ქვეყანაშიც ასეა. თუმცა აქვე გეტყვით, რომ ის, რასაც ევროპის ქვეყნებმა 20–30 წელი მოანდომეს, ჩვენ 5–10 წელში შევძელით და იმედი მაქვს, აქაც მალე გვექნება პროგრესი.
– ორი დღის წინ ჩემთან ცენტრში სტურად იყვნენ ერთ-ერთი კერძო სკოლის მოსწავლეები. სპორტული თამაშები ითამაშეს ერთად, ისაუბრეს, ვერ წარმოიდგენთ, როგორი ინტეგრაცია მოხდა. ეს ძალიან ხშირად ხდება და მიხარია. ბავშვის დამოკიდებულება ყოველთვის არის სუფთა, ხალასი, წრფელი. ბოლო პერიოდი ნინოს სკოლის გაცდენა მოუხდა. კლასელები ქუჩაში რომ ხვდებიან, ისეთი სიხარულით ეხუტებიან, ხელში აყვანილი დაყავთ. ბავშვები ჩვენგან, უფროსებისგან თუ არ გაიგებენ არაადექვატურ მოსაზრებებს, თვითონ ძალიან ხალასები და სუფთები არიან.
– ეს შეხვედრა ძალიან სპონტანურად, დაუგეგმავად მოხდა. ოცნების მხარდამჭერი ვარ, გავიგე, რომ მუშტაიდის ბაღში კახა კალაძეს ჰქონდა შეხვედრა და მივედით. ნინო ძალიან აქტიური ბავშვია, სცენა რომ დაინახა, გაიქცა სცენისკენ და კალაძე უკვე ჩამოდიოდა, მოკიდა ხელი და მიაბრუნა უკან. მიკროფონთან მიაყვანინა თავი. კახა ჩაეხუტა და მას შემდეგ ტელევიზორში, რომ ხედავს, ჩემი მეგობარი კახა გამოჩნდაო ამბობს. ამის შემდეგ ოთხჯერ თუ ხუთჯერ შევხვდით და ყოველი მათი შეხვედრა დაუგეგმავი იყო. ბოლოს გუდაურში შევხვდით, კახას მუზარადი ეფარა, ამიტომ ნინოკომ ვერ იცნო. რომ დამელაპარაკა, ხმაზე იცნო და მის სიხარულს საზღვარი არ ჰქონდა. ყოველი მათი შეხვედრა იმდენად ემოციურია, სიტყვებით ვერ აღვწერ. მართლა მიხარია, რომ ამოარჩია ასეთი კარგი ადამიანი, რომელიც უპირობოდ შეიყვარა და მეგობრად მიიღო.
– ნამდვილად არაერთი ქალი იქცევა ასე. რა უნდა ვუთხრა ასეთ დედებს... ნინო რომ გაჩნდა, თვე-ნახევარი ამ ქვეყანაზე არ ვიყავი, მეგონა, ყველაზე უბედური დედა ვიყავი. ეს იყო ინფორმაციის ნაკლებობის ბრალი. საბედნიეროდ, დღეს ასეთ ვაკუუმში აღარ ვცხოვრობთ. უკვე ყველამ გაიგო, რა არის დაუნის სინდრომი. თუ უბიძგებ ამ ბავშვებს და ხელს წააშველებ, არ არის ისეთი კატასტროფა, რომ ვერ გიცნოს, ვერ დაგიძახოს დედა, ვერ ისწავლოს ანბანი, ანგარიში და ა.შ. ჩემი შვილი რამდენიმე დღის წინ რაღაც ღონისძიებაზე მყავდა წაყვანილი და იქ სტუმრად იყო რუსი კომპოზიტორი. ნინიკოს რაღაც უთხრა რუსულად და ამან ვერ გაიგო. შემდეგ ინგლისურად დაელაპარაკა და ისე უპასუხა ნინომაც ინგლისურად, გავოცდი. ანუ რესურსი აქვთ ამ ბავშვებს, თუ მიეხმარები ყველაფერს გააკეთებენ. პრობლემაა ექიმებშიც. ისეთი სახეებით გამოდიან და ამცნობენ ამ ამბავს მშობლებს, თითქოს საშინელი ტრაგედია მოხდა. ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს, როგორ მიაწვდი დედას ამ ამბავს. ხშირად ვიმოერებ და ვეუბნები დედებს, დროშასავით აფრიალეთ თქვენი შვილები ყველგან. მთელმა მსოფლიომ უნდა გაიგოს, რა მაგარი შვილები გვყავს. ბარბარე შავგულიძე გვყავს ცხრა წლის, რომელმაც ასის ფარგლებში მიმატება, გამოკლება, მეტობა, ნაკლებობა, გამრავლება, გაყოფა, ქვეყნების დროშები, წერა-კითხვა არაჩვეულებრივად იცის. თიანეთში გვყავს ნინიკო 13 წლის, ძალიან დიდი სურვილი მაქვს, ჩემი უფროსი შვილი ნინოს ჰგავდეს ისეთი ბეჯითი, შრომისმოყვარე და წარმატებულია. ინგლისურად სხაპასხუპით ლაპარაკობს ბავშვი.
– ნუ შეგეშინდებათ ნურაფრის. თქვენ მიიღებთ? ისინიც მიგიღებენ. თქვენ როგორც გაზრდით, ზუსტად ისეთები იქნებიან. თუ ტიპიური განვითარების ბავშვს არ დაეხმარები განვითარებაში, ის ბავშვიც ჩამორჩება. ასეა ამათ შემთხვევაშიც. აუცლებელია ადრეული ინტერვენცია. ეს არის ადრეული განვითარების პროგრამაში ჩართვა. აუცილებლად უნდა იყვნენ სპეციალისტების მეთვალყურეობის ქვეშ. სპეციალისტებში ვულისხმობ ფსიქოლოგს, სპეც პედაგოგს, სენსორულ ინტეგრანტს. თავის დროს რომ ჩაერთვება სპეციალისტი, დამერწმუნეთ, ყველაფერი იქნება შესანიშნავად. მიიღეთ თქვენი შვილები ისეთები, როგორებიც არიან და შეიყვარეთ უპირობოდ.
მერი ბლიაძე